Lipki Wielkie

Opis


LIPKI WIELKIE
 (Lipke) to duża i ładna wieś  położona na skraju Puszczy Noteckiej. Dojazd do Lipek Wielkich zapewniają drogi lokalne z Gorzowa Wielkopolskiego przez Santok, z Drezdenka przez Gościm i ze Strzelec Krajeńskich przez Zwierzyń. Przystanek PKS. Sklepy, bar, pub, stacja bezynowa. Lotnisko - Leśna Baza Lotnicza. Nowoczesna hala sportowa.

Zespół Szkół w Lipkach Wielkich

Historia
Założenie wsi datuje się na rok 1580. Prawdopodobnie w Boże Narodzenie bracia Wolf i Christoph von Rulicke z Gralewa zezwolili swoim poddanym budować osadę „Lybky”. Osadnicy otrzymali ziemię pod zabudowę i uprawę, po szeflu jęczmienia i żyta, pół beczki piwa dla cieśli budującego zagrody oraz 3 lata wolnizny.
W 1601 roku po śmierci Christopha von Rulicke Lipki objął w posiadanie jego syn Dietrich, który założył tu siedzibę rycerską. W tym czasie został zbudowany pałac. Wieś leżała na pograniczu brandenbursko-polskim, które było przedmiotem sporów międzynarodowych. Roszczenia polskie dotyczyły również obszaru wsi Lipki. W chwili zakładania wsi faktyczna granica państwa przebiegała na południe od Lipek. Do końca II wojny światowej Lipki należały do niemieckiej Nowej Marchii w Brandenburgii.

Herb Lipek z 1896 r.

W końcu XVII wieku posiadłość rodziny von Rulicke dzieli się. Lipki razem z częścią Gralewa przechodzą na własność Paula von Branda. Do jego następców należą do 1802 roku. W 1837 roku wieś „Lypke” przeszła na własność mieszczańskiej rodziny Lehmann z Lubusza. W 1896 roku wieś posiadała własny herb wyobrażający trzy złote kłosy pszenicy na zielonym polu.
Zasadniczy wpływ na rozwój wsi w XIX wieku miało położenie przy często uczęszczanym szlaku komunikacyjnym. W 1891 roku zbudowano szosę z Polichna do Lipek. Wieś stała się lokalnym ośrodkiem handlowo- usługowym dla położonej na lewym brzegu Noteci części powiatu.
Przed I wojną światową Lipki były największą wsią powiatu gorzowskiego, a w okresie międzywojennym pomimo tego, że pod względem obszaru plasowały się na siódmym miejscu, z uwagi na liczbę mieszkańców uchodziły za największe.
1 stycznia 1929 roku z połączenia Starych i Nowych Lipek, Kurzelewa i Pomianowic utworzono jedną gminę wiejską.
W latach 1940 – 1945 na terenie wsi znajdował się obóz jeniecki podległy Stalagowi III w Drzewicach. Początkowo przebywało w nim ok. 500 jeńców polskich, zatrudnionych w indywidualnych gospodarstwach. W połowie 1942 roku zostali oni zastąpieni przez jeńców francuskich.
Wieś została wyzwolona 29 stycznia 1945 roku i zasiedlona głównie przez osadników wojskowych. Początkowo nosiła ona nazwę Lipka. Od stycznia 1946 roku nazwę zmieniono na Lipki Wielkie.
W latach 1945 - 1954 wieś była siedzibą gminy, a od roku 1954 do 1972 siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej. Utworzona ponownie 5 grudnia 1972 roku gmina Lipki Wielkie obejmowała sołectwa: Baranowice, Dobrojewo, Jastrzębnik, Lipki Wielkie, Lipki Małe, Ludzisławice, Mąkoszyce, Polichno Nowe. 29 grudnia 1975 wszystkie miejscowości, za wyjątkiem sołectwa Dobrojewo, zostały przyłączone do gminy Santok.

Zabytki
Do osobliwości Lipek Wielkich należy neoromański kościół parafialny z 1911 r. Do jego zachodniej ściany szczytowej korpusu dostawiona jest wieża, mająca po stronie północnej i południowej przybudówki. Wieża zwieńczona jest dwustopniowym hełmem barokowym, rozdzielonym latarnią. Znajdują się w niej trzy dzwony odlane w latach 1910 - 1911 w firmie Georga Bochumera.
W zachodniej części wsi znajduje się pałac zbudowany na początku XVII wieku. W latach 1961-1963 dokonano jego przebudowy i

Pałac w Lipkach - stan z 1960 r..
Obecnie Ośrodek Szkolno-Wychowawczy

rozbudowy, w wyniku czego stracił on pierwotny wystrój architektoniczny. Od 1964 roku w pałacu mieści się Ośrodek Szkolno – Wychowawczy. Zaplecze pałacowe uzupełnia zespół folwarczny z końca XIX wieku. Pałac otoczony jest parkiem krajobrazowym, w którym dominuje drzewostan liściasty. W składzie gatunkowym wyodrębniono 29 gatunków drzew i krzewów.

W Lipkach Wielkich znajdują się dwie szkoły: Zespół Szkół nr 2 z piękną halą sportową i Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy, GS, stacja benzynowa, z 10 różnych sklepów, dwa lokale gastronomiczne i lotnisko!. Najciekawiej jest tutaj późnym latem i jesienią, gdy Puszcza Notecka staje się miejscem pielgrzymek grzybiarzy z całej Polski. Okoliczne lasy i nadnoteckie łąki są atrakcyjnym miejscem spacerów dla amatorów przyrody i ciszy, można tu spotkać żurawie, bobry i wiele rzadkich ptaków. Warto wybrać się rowerem na wycieczkę po okolicy np. do Lipek Małych lub Goszczanowa. Wadą miejscowości jest brak zbiornika wodnego, najbliższy jest Goszczanowski Staw (7 km) i kilka jezior w okolicy Gościmia.
Lipki Wielkie zapraszają!

Na podstawie fragmentów pracy dyplomowej Zbyszka Wróbla i www.santok.pl
Tekst i zdjęcia nadesłał: ~Staszek Pietkiewicz