Maczków

Opis

Historia

Mimo niemieckiego przekształcenia w nazwie wsi przetrwało słowiańskie brzmienie. Rodzima nazwa wystawia miejscowości stara metrykę. Lokacja, czyli regulacja planu wsi i przyznanie nowego prawa, magdeburskiego, nastąpiła zapewne w pierwszej połowie XIII wieku. W źródłach pisanych Maczków wzmiankowany jest w 1405 roku należał wówczas do joannitów komandorii łagowskiej. W 1521 roku Maczków należał do rodziny von Sale, a nieco później do von Kedtwigk. W XIX wieku dziedzicami były rodziny von Pilsach, a po nich von Rysselmann. W 1590 roku w Maczkowie powstała papiernia, a niedługo później tartak wodny i młyn nad Ilanką. W 1804 roku we wsi było 41 domów i 266 mieszkańców. Archeologia Po Cybince, właśnie w Maczkowie zanotowano podczas badań powierzchniowych najwięcej stanowisk archeologicznych. Są to ślady osadnicze z epoki kamiennej, kultury łużyckiej epoki brązu, starożytności i późnego średniowiecza oraz osady z okresu rzymskiego, późnego średniowiecza, a także cmentarzysko z epoki brązu.

Krajobraz

Wieś zagrodowa wzbogacona dominantą przestrzenną zespołu dworsko-parkowo- folworcznego, położona na terenie falistym, w otoczeniu lasów.

Rozplanowanie

Wieś o planie ulicówki położona przy drugorzędnej drodze z drogi głównej ze Słubic.

Dominanty

Dominantą przestrzenną wsi jest zespół dworsko-parkowo-folwarczny. Wzniesiony na planie podkowy. Wśród zespołu wyróżnia się dwór zbudowany w czwartej ćwierci XVIII wieku w stylu klasycystycznym z barokowym detalem architektonicznym. Wzniesiony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny zamknięty dachem dwuspadowym krytym ceramiczną dachówką. Elewacje wieloosiowe, tynkowane. W elewacji południowej pięcioboczny ganek z balkonem i facjatka zakończona trójkątnie. Budynki gospodarcze na planach wydłużonego prostokąta o dwuspadowych dachach krytych ceramiczną dachówką karpiówką. Elewacje wieloosiowe o małych otworach.

Zabudowa

Wieś zagrodowa, w zwartym układzie kalenicowo-szczytowym usytuowana przy wspólnej linii rozgraniczeń i zróżnicowanej nieco linii zabudowy. Zagrody składające się z 3-4 budynków ustawione przeważnie na planie litery „L”. Budynki w większości pochodzą z drugiej połowy XIX wieku. Starsze zlokalizowane w centrum wsi, późniejsze z lat 30-tych XX wieku na jej obrzeżach. Pojedyncze budynki wzniesiono w drugiej połowie XX wieku. Starsze budynki o bryłach bardziej przysadzistych zamknięte dwuspadowymi dachami krytymi ceramiczną dachówką karpiówką. Elewacje tynkowane, wieloosiowe bez detalu architektonicznego lub o skromnym detalu architektonicznym w formie opaski czy gzymsu. Późniejsze budynki o dachach z niskim kątem nachylenia, a elewacje w pojedynczych budynkach nieco bogatsze. Budynki z XX wieku pozbawione detalu architektonicznego.

Zieleń

W sąsiedztwie pałacu położony jest park założony w XVIII-XIX wieku jako park krajobrazowy. Przez park przepływa rzeczka Ilanka. Przy głównej drodze do Rzepina, we wsi położony jest cmentarz założony przy kościele w drugiej połowie XIX wieku przez ewangelików, na planie wydłużonego prostokąta. Pojedyncze okazy starodrzewia to lipy i dęby. Fragmenty wolnostojących nagrobków trudne do datowania.

Stan zachowania

Wieś zachowała swój układ przestrzenny oparty na planie ulicówki, pomimo ubytków w zabudowie i wprowadzenia współczesnych, dysharmonizujacych budynków. Zachowała się też w dobrym stanie dominanta przestrzenna jaką jest dwór i folwark mimo jego częściowego zaniedbania. W miarę dobrze zachował się park chociaż wprowadzono dysharmonizujacy budynek hydroforni. Układ cmentarza całkowicie zatarty. Teren zakrzaczony a zachowane pojedyncze drzewa w złym stanie. Nagrobki całkowicie zdewastowane.

Znaczenie kulturowe

Maczków należy w gminie do najwartościowszych kulturowo miejscowości o zachowanym pierwotnym układzie ulicówki, z folwarkiem, dworem i założeniem parkowym.