Muzeum Obozów Jenieckich jest samorządową instytucją kultury, której organizatorem jest miasto Żagań. Muzeum powstało w 1971 roku na terenach obozów jenieckich, w celu upamiętnienia wszystkich jeńców przebywających w różnych okresach historii
w żagańskich obozach.

Historia obozów w Żaganiu (Sagan) jest bardzo bogata, a jej początek sięga roku 1813 i dotyczy żołnierzy Napoleona Bonapartego
w niewoli pruskiej.

W czasie I wojny światowej 1914 – 1918 władze niemieckie utworzyły w zachodniej części miasta, zwanej Zieloną Doliną (Grünthal), obóz, w którym przetrzymywano przede wszystkim żołnierzy z Carskiej Armii Rosyjskiej.

Po wybuchu Powstania Wielkopolskiego w 1919 roku, w opuszczonym już przez jeńców obozie, władze niemieckie umieściły powstańców oraz internowanych działaczy polonijnych, głównie z Leszna i Rawicza.

Podczas II wojny światowej w mieście i jego okolicy działał szereg obozów jenieckich:
- obóz w Koninie Żagańskim (Kunau) - funkcjonował od października 1939 roku do maja 1940 roku. Przetrzymywano tu około 6 tysięcy polskich jeńców z wojny obronnej 1939 roku.
- obozy w Świętoszowie (Neuhammer), Stalag VIII E - przeznaczony dla jeńców wielu narodowości i Stalag 308 - przeznaczony dla jeńców radzieckich.

W samym mieście natomiast, utworzono już w 1939 roku Stalag VIII C, przeznaczony dla podoficerów i szeregowych żołnierzy wojsk lądowych. Przebywali tu Polacy, Belgowie, Francuzi, żołnierze francuskich wojsk kolonialnych z Afryki i Azji, Brytyjczycy, Grecy, Jugosłowianie oraz żołnierze z Armii Czerwonej. Od 1943 roku byli w Żaganiu jeńcy włoscy, a w 1944 roku słowaccy i 101 powstańców warszawskich.
Jeńcy w obozie musieli pracować.
W chwili ewakuacji, w lutym 1945 roku, w ewidencji obozowej było ponad 49 tysięcy jeńców.

Drugim obozem ulokowanym w sąsiedztwie Stalagu VIII C był Stalag Luft III. Był to obóz przeznaczony dla pilotów i członków załóg samolotów z USA i brytyjskiego Royal Air Force (RAF). W RAF walczyli piloci nie tylko z Wielkiej Brytanii ale i z Australii, Nowej Zelandii, RPA, Kanady oraz krajów europejskich Czech, Francji, Norwegii, Belgii, Holandii, Litwy, Grecji oraz Polski. Jeńcy takich też narodowości znajdowali się w Żaganiu.
W tym obozie jeńcy nie pracowali, a warunki życia mieli lepsze niż w innych obozach jenieckich. W 1944 roku, w nocy z 24 na 25 marca, z sektora północnego Stalagu Luft III doszło do jednej z najlepiej przygotowanych masowych ucieczek. Specjalnie wykonanym tunelem „Harry” uciekło 80 jeńców. W wyniku zarządzonej w całych Niemczech akcji poszukiwawczych, tylko 3 z nich udało się zbiec do Wielkiej Brytanii. Pozostałych złapano. Na osobisty rozkaz Hitlera, znany jako Sagan Befehl, 50 złapanych jeńców zamordowano w różnych miastach w pobliżu miejsca schwytania. W literaturze wydarzenie to nazwane zostało jako Wielka Ucieczka (The Great Escape) i doczekało się wielu publikacji i ekranizacji.

W 1963 roku powstał między innymi amerykański film, w którym główne role zagrali Steve Mc Queen
i Charles Bronson.

Ekspozycja stała Muzeum poświęcona jest obozom jenieckim, wielkiej ucieczce i Polakom
w obozie.

W 2005 roku prezentowane były wystawy czasowe, dotyczące ewakuacji obozów i życia sportowego w obozach.

Muzeum dysponuje salą TV na 25 miejsc oraz bogatą filmoteką dokumentalną
w różnych wersjach językowych. W Muzeum można zakupić materiały dotyczące problematyki obozowej oraz informatory w języku polskim, angielskim i niemieckim.

W rejonie budynku Muzeum znajduje się pomnik poświęcony jeńcom oraz makieta tunelu ucieczkowego w skali 1:1 z repliką wieży strażniczej i fragmentami ogrodzenia.

Na terenach obozowych zorganizowane zostały dwa szlaki turystyczne, przebiegające przez cmentarze wojenne i pozostałości infrastruktury obozowej.

Budynek Muzeum znajduje się przy ulicy Lotników Alianckich, a Muzeum czynne jest od wtorku do piątku w godz. 10.00 do 16.00, a w soboty i niedziele w godz.10.00 do 17.00.
Wstęp jest bezpłatny.