Kościół P.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny W Niedźwiedziu

Opis

 

Zdj. Kościół w Niedźwiedziu, fot. Łukasz Świerczewski, http://pl.wikipedia.org/wiki/Nied%C5%BAwied%C5%BA_(wojew%C3%B3dztwo_lubuskie)

Niewiele wiadomo
o początkach powstania kościoła
w
Niedźwiedziu. Ze źródeł można wnioskować, że istniał on już w XV w. Przesłanki te mówią również o majątku rycerskim.

Pierwszymi, odnotowanymi właścicielami wsi byli przedstawiciele rodu von Schlichting, wywodzących się
z Saksonii, lecz od czasów średniowiecznych osiadłych na Śląsku
i w Wielkopolsce.

Zasobna rodzina czyniła liczne fundacje, między innymi dla kościoła w Świebodzinie, jeszcze na początku XVI w., gdy probostwo sprawował Jan Schade z Niedźwiedzia. Z nastaniem reformacji Schlichtingowie przejęli nową naukę a wraz z nimi cała społeczność wiejska. Zmiany nastąpiły w 1654 r., kiedy to zarządzeniem cesarskim kościoły przywrócono katolikom. Pastor Martin Roggius opuścił wieś, a kościół
w Niedźwiedziu stał się filią parafii katolickiej w Mostkach. Wówczas to, właścicielem dóbr w Niedźwiedziu była rodzina von Lossow. Pozostali przy protestantyzmie mieszkańcy wsi chodzili na nabożeństwa do kościoła w miejscowości
Stok.

Ze względu na nikłe zainteresowanie katolicyzmem, bo przewagę w Niedźwiedziu stanowili protestanci, budynek stopniowo popadał w ruinę. Akcje rekatolizacyjne nie przynosiły rezultatów. W XVIII w. kościół rozebrano. Po roku 1740 Niedźwiedź przypisano parafii luterańskiej w Gryżynie.

Na początku XIX w. w Niedźwiedziu wzniesiono kościół protestancki, który
w następnych latach znacznie przekształcono. W owym czasie we wsi działała także szkoła protestancka. W 1850 r. całość feudalnych majątków, będących do tej pory w różnych rękach, scalił Carl Rissmann. Od 1853 r. Niedźwiedź ponownie miał kilku właścicieli. Na początku XX w. dziedzicem był von Kunow. W 1930 r. wzniesiono obecny kościół, prawdopodobnie w wykorzystaniem wcześniejszej budowli. Wieś liczyła wówczas około 300 mieszkańców, z czego zdecydowaną większość stanowili luteranie.

BUDOWA
 
Wzniesiony w konstrukcji szkieletowej z wypełnieniem ceglanym kościół, założony jest na planie prostokąta z czterobocznym prezbiterium od zachodu (jest nieorientowany), z dużą przybudówką od południa, mieszczącą zakrystię i schody na strych.

Rozczłonkowaną bryłę kościoła nakrywają dachy dwuspadowe o silnie wysuniętym okapie. Dach nad częścią prezbiterialną jest nieco niższy niż nad korpusem. Dach przybudówki wzbogacono wystawką i kominem. Nad całością dominuje posadowiona w kalenicy wieża, zwieńczona baniastym hełmem  iglicą. Elewacje kościoła
w większości wtórnie oszalowane. Wschodnią, frontową elewację kościoła zakomponowano asymetrycznie. W części południowej wprowadzono podcień wsparty na trzech profilowanych słupach. Całość zwieńczono trójkątnym szczytem częściowo pozostawionym z wyeksponowaną konstrukcją szkieletową. Na osi wprowadzono dwa otwory okienne, umieszczone po obu stronach środkowego słupa konstrukcji. Górną partię szczytu odeskowano w jodełkę. Odeskowaną elewację południowo-zachodnią zakomponowano jako siedmioosiową, prowadzając zgrupowane po trzy okna o wykroju ostrołukowym oraz jedno niewielkie prostokątne okno w skrajnej południowej osi elewacji. Elewację północno-zachodnią tworzą ściana korpusu nawowego, przesłonięta ścianą obecnego prezbiterium oraz znacznie wycofana ściana przybudówki. Elewacje prezbiterium i nawy pełne. Po stronie północnej wprowadzono wejście do kościoła poprzedzone schodami. W elewacji przybudówki wprowadzono jedno prostokątne okno tuż pod okapem dachu. Elewację północno-wschodnią tworzą ściany korpusu nawowego oraz przybudówki. Elewację nawy przepruto grupą trzech analogicznych do strony przeciwnej okien. Szczytową elewację przybudówki zakomponowano symetrycznie wprowadzając
w przyziemiu dwa prostokątne okna, a w szczycie jedno, mniejsze, umieszczone na osi. Odeskowane elewacje wieży przepruto prostokątnymi prześwitami, przesłoniętymi poziomymi drewnianymi żaluzjami. Do wnętrza kościoła prowadzi szerokie wejście umieszczone pod podcieniem w części południowej. Niewielką salową budowlę nakryto pozornym sklepieniem przesłoniętym deskowaniem.

LOSY POWOJENNE
 
O powojennych losach budowli wiemy niewiele. 15 sierpnia 1945 r. poświęcono ją jako kościół filialny parafii w
Toporowie. Wnętrze przystosowano do potrzeb liturgii posoborowej. Po wojnie położono odeskowanie na zewnątrz kościoła i częściowo we wnętrzu. W 1993 r. w kościele przeprowadzono remont dachu.

 

Źródło informacji: Kościoły zrębowe i szkieletowe w województwie lubuskim, http://www.lwkz.carbomedia.net/monument/show/id/648/letter/N oraz http://pl.wikipedia.org/wiki/Nied%C5%BAwied%C5%BA_(wojew%C3%B3dztwo_lubuskie)