Kręcko

Opis

 

KRĘCKO (Grancze, Kranz, Rtg.) wieś położona w dolinie Obry Leniwej przy drodze ze Zbąszynka do Brudzewa, 6 km na północ od Babimostu, w bardzo pięknej okolicy, w pobliżu tak zwanego Wału Zbąszyńskiego. PKS. Sklepy.

W Kręcku znajduje się neogotycki kościół p.w. Przemienienia Pańskiego, dawniej protestancki, obecnie filialny katolicki. Został wzniesiony na przełomie XIX i XX wieku, a rozbudowany w latach 1922 - 1926 według projektu właściciela wsi Ericha  Tiedemanna. W kościele zachowały się dwa piękne żeliwne piece z początku XX wieku. Przed świątynią pomnik stojący, poświęcony mieszkańcom Kręcka, którzy zginęli w czasie I wojny światowej. Napis na pomniku został zatarty z polecenia władz PZPR w latach osiemdziesiątych XX wieku.
W pobliżu kościoła rozciąga się duże założenie folwarczne otoczone ozdobnym ceglanym murem z bramą. Zachował się dawny dwór z początku XIX wieku, wzniesiony częściowo w konstrukcji szachulcowej, nakryty dachem naczółkowym; w końcu XIX wieku powiększony on został o część wschodnią. Po wybudowaniu przez Tiedemanna pałacu pełnił rolę rządcówki. Obecnie po pałacu pozostał tylko niewielki wzgórek, gdyż bratnia armia radziecka wysadziła go w powietrze, ucztując po zwycięskim zajęciu wsi w zimie 1945 roku.
Za dworem rozciąga się dość zdewastowany park z XVIII i XIX wieku.  W XVIII wieku Kręcko, podobnie jak pobliskie Brudzewko, należało do rodziny Dziembowskich. Na końcu wsi do niedawna był jeszcze cmentarz protestancki z zachowanymi nagrobkami, które - niestety zostały wywiezione w 1995 roku przez szabrowników.  Po drugim cmentarzu, położonym w lesie, zachowało się tylko ceglane ogrodzenie.  Trzy portrety Dziembowskich: Zygmunta (zmarł w 1674 roku), Bogusława (zmarł w 1728 roku) i jego synowej, Anny Ludwiki z Bukowieckich Dziembowskiej (zmarła w 1772 roku), znajdują się w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, w Międzyrzeczu zaś przechowywany jest bardzo uszkodzony portret Baltazara (zmarł w 1672 roku) i brata Zygmunta, kapitana wojsk królewskich, który zginął na Ukrainie w 1674 roku, w wieku dwudziestu trzech lat. Inne eksponaty pochodzące z Kręcka, tzn. portret, tablica inskrypcyjna i blachy herbowe żony Bogusława - Joanny Jadwigi z Mieleckich Dziebowskiej (zmarłej w 1755 roku), eksponowane są w Muzeum Okręgowym w Lesznie.

Niedaleko wsi, w lesie położony jest rezerwat przyrody Kręcki Łęg (65,7 ha). Chroni dobrze zachowany fragment łęgu olszowo-jesionowego ze stanowiskami wawrzynka wilczełyko, śnieżyczki przebiśnieg, listery jajowatej. W rezerwacie gniazdują m.in. żuraw, orlik krzykliwy i dzięcioł czarny.


Źródła: www.zbaszynek.pl , http://pl.wikipedia.org/ , oraz www.informix.gower.pl/ na podstawie opracowania Krzysztofa Jodłowskiego i Doroty Matyaszczyk  (Wielkopolski Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Poznaniu)

HISTORIA:
Kręcko jest wsią o metryce średniowiecznej, wzmiankowaną w źródłach po raz pierwszy w 1293 r., kiedy to kasztelan zbąski nadał w "Grącze" 14 łanów niejakiemu Teodorykowi. Dokument z 1334 r. określa Kręcko już jako parafię. W latach 1416 - 1443 właścicielem Kręcka był Materna Budziszyn-Kręski. Na jego prośbę Władysław Warneńczyk w 1440 r. zezwolił na lokację miasta w Kręcku i nadał temu miastu prawo odbywania cotygodniowego targu i dorocznego jarmarku na św. Wawrzyńca. Z niewyjaśnionych przyczyn  lokacja ta nie doszła do skutku. Następnie wieś należała do rodu Radlewicz-Kręskich, szlachty wyznania ewangelicko-augsburskiego. Rodzina ta w 1553 r. założyła gminę i wybudowała kościół ewangelicki. Radlewiczowie sprzedali Kręcko w 1570 r. Jerzemu Dziembowskiemu, po którym dziedziczyli kolejno jego potomkowie. W rękach tej polskiej rodziny szlacheckiej wyznania protestanckiego wieś pozostawała do końca XVIII w. W drugiej połowie XIX w. Kręcko należało do Ericha von Tiedemanna, fundatora nowego kościoła ewangelickiego. W 1884 r. na terenie miejscowego majątku działała gorzelnia parowa, folwark o areale 936 ha specjalizował się w hodowli owiec. Na terenie majątku mieszkały 154 osoby (131 ewangelików i 23 katolików). Wieś liczyła 70 domów; zamieszkiwało w nich 450 osób (423 ewangelików i 27 katolików). W 1888 r. w Kręcku znajdował się urząd stanu cywilnego oraz parafia ewangelicka.

Żródło: www.zbaszynek.pl 
Zdjęcia: Staszek Pietkiewicz