Organy Gustava Heinze

Opis

 

Instrument kościoła p.w. Św. Wawrzyńca Diakona i Męczennika
w
Gozdnicy powstał w wytwórni organów Gustav Heine Orgelbau-Anstalt, Sorau (Żary). Firma ta istniała w Żarach w latach 1904-45. Po zmontowaniu organów
w gozdnickiej świątyni, instrument otrzymał numer opusowy 192. Na podstawie informacji źródłowych można stwierdzić, że miało to miejsce w 1930 roku. Informacją dodatkową, która to precyzuje, jest ryty napis na korpusie piszczałki najniższego dźwięku głosu Aeoline 8’ o następującej treści: 05.06.’30 int. Gäbler. Najprawdopodobniej jest to własnoręczna inskrypcja intonatora organów o nazwisku Gäbler, wraz z datą.
 
Organy G. Heine z Gozdnicy mają 22 głosy (19 realnych) i dzielą się na 3 sekcje: 2 manuały (klawiatury ręczne) i pedał (klawiatura nożna). Manuał I (dolny) to tzw. główny (Hauptwerk), manuał II (Schwellwerk) to górna klawiatura, której piszczałki obudowane są specjalną szafą
z nożnym tłumikiem. Grający steruje poszczególnymi zespołami piszczałek, zgrupowanymi w tzw. głosy, za pomocą skomplikowanego systemu zaworów poruszanych sprężonym powietrzem. Duża liczba głosów i możliwość wykorzystywania ich w licznych kombinacjach dają bardzo szeroką paletę środków wykonawczych. Odpowiednie rozmiary obudowy organów, służącej jako pudło rezonansowe oraz sprzyjająca akustyka świątyni, decydują
o niezapomnianych wrażeniach, jakie wywołuje muzyka organowa u słuchaczy.
 
Organy, będące przedmiotem naszego zainteresowania, umieszczone są we wnęce balkonu chórowego, pod wieżą kościelną, jako instrument wolnostojący bez obudowy bocznej. Prospekt organowy (frontowa część organów) przypomina swym kształtem biblijną arkę Noego. Układ poszczególnych sekcji (werków) manuałowych i pedału jest dość nietypowy. Przy ścianie południowej znajduje się sekcja manuału I i II. Dalej, w kierunku do wnętrza świątyni, ustawiono wiatrownice werku pedałowego. Piszczałki drewniane tej sekcji, tj. Violon 16’, Subbas 16’ i Pryncypał 8’, stanowią element wystroju zewnętrznego
i konstrukcji prospektu organowego. Dmuchawa elektryczna dostarcza sprężonego powietrza, gromadzonego w miechu i zasilającego organy. Miech fałdowy oraz oryginalnie zachowana dmuchawa, wraz z silnikiem panewkowym f-my Laukhuff, pochodzą najprawdopodobniej z czasów budowy instrumentu. Stół gry (kontuar), typu wolnostojącego, umieszczono w odległości ok. 4 m od obudowy organów, tyłem do ołtarza. Gozdnicki instrument ma urządzenia fraktury pneumatyczno-rurkowej oraz wiatrownice typu stożkowego z systemem tłoczącym. Do budowy piszczałek metalowych użyto cyny (i jej stopów z ołowiem) oraz cynku.
 
W czasie prac remontowych w okresie powojennym zmienione zostały nazwy głosów na przełącznikach rejestrowych, z oryginalnych w języku niemieckim, na polskie. Podczas niedawnych prac remontowych odczytano nazwy głosów w pierwotnym brzmieniu na tzw. sztokach wiatrownic.

Kapitalny remont organów w kościele parafialnym w Gozdnicy przeprowadzono
w latach 1996-97.

 

Źródło informacji: www.gozdnica.pl