Historia

Wieś założona zapewne w XIII wieku, w dokumentach archiwalnych odnotowana dopiero w 1385 roku. Należała do dóbr w Białkowie. W 1778 roku majątek w Grzmiącej powiększony został o 463 morgi ziemi, na której założono folwark. Założona na planie ulicowo-placowym, w XVIII -XIX wieku rozwinęła się w wielodrożnicę z wieloma placami. Pierwotny układ planu jest nadal czytelny. Grzmiąca ma zabudowę zwartą z końca XIX i początku XX wieku. Teren wsi zasiedlony był już w czasach pradziejowych, o czym świadczą znaleziska archeologiczne.

Archeologia

11 stanowisk archeologicznych wiąże się z osadami kultury łużyckiej epoki brązu, halsztatu, okresu rzymskiego i starożytności, cmentarzyskami ciałopalnymi kultury łużyckiej, okresu rzymskiego, a także cmentarzyskiem kultury uniatyckiej epoki brązu. Są też ślady osadnicze sięgające epoki kamiennej, kultury łużyckiej, okresu rzymskiego, starożytności i późnego średniowiecza.

Krajobraz

Wieś zagrodowa położona na terenie falistym, w rolniczym krajobrazie otwartym. Rozplanowanie Wieś o planie wielodrożnicy z wieloma placami położona przy drugorzędnej drodze prowadzącej z Białkowa do Grzmiącej.

Zabudowa

Zabudowa zagrodowa pochodzi w większości z drugiej połowy XIX wieku, która zlokalizowana jest przeważnie w centrum wsi i zabudowy z pierwszej połowy XX wieku usytuowany na jej obrzeżach. Zagrody składające się z 3-5 budynków, usytuowane są przy wspólnej linii rozgraniczeń i nieco zróżnicowanej linii zabudowy na planie podkowy i litery „L". Budynki o dość wysokich dachach przeważnie dwuspadowych kryte ceramiczną dachówką karpiówką. Elewacje tynkowane, wieloosiowe o skromnym detalu architektonicznym w formie opaski czy gzymsu. Gzyms niekiedy podkreśla ściankę kolankową, w której znajdują się małe otwory okienne. Pojedyncze budynki o bogatszym detalu architektonicznego w postaci boniowanych lizen, gzymsów nadokiennych. W pierwszej połowie XX wieku zbudowano we wsi szkołę i dom ludowy.

Zieleń

W centrum wsi aleja różnych gatunków drzew.

Stan zachowania

Wieś w ciągu wieków rozwinęła się z układu opartego o plan ulicowo-placowym w wielodrożnicę. Pomimo wczesnej metryki zabudowa zagrodowa pochodzi w większości z końca XIX wieku. W drugiej połowie wieku w krajobraz wsi wprowadzono pojedyncze, dysharmonizujące budynki jednorodzinne i gospodarcze. Stan techniczny budynków jest jednak niezadowalający.

Znaczenie kulturowe

Wieś zagrodowa, bez historycznych dominant. Nie brak jednak budynków o wysokich wartościach, które winny być chronione. Ochroną objęte są stanowiska archeologiczne, przy których podczas prac ziemnych należy zapewnić nadzór archeologiczny.