Pętla Boryszyńska należy do Lubrzańskiego Szlaku Fortyfikacji a jej podziemia rozpoczynają się we wsi Boryszyn.

Powstanie Pętli Boryszyńskiej sięga końca I wojny światowej, kiedy to na mocy Traktatu Wersalskiego, granice pomiędzy Niemcami i Polską ukształtowały się tak, że poprzez Wielkopolskę mieliśmy prostą drogę na Berlin. Rejon ten nazwany jest Bramą Lubuską. Niemcy rozpoczęli zabezpieczanie Bramy umocnieniami. W 1933 r. zaczęto budowę pierwotnej linii obronnej zwanej Linią Niesłysz-Obra. Najpierw powstały umocnienia dla broni maszynowej, posiadające też garaże na działa przeciwpancerne. Później zaczęto stawiać ogromne schrony bojowe nazwane pancerwerkami. Były to typowe bunkry będące podstawą obrony fortyfikacji Lubrzańskiego Szlaku Fortyfikacji. W roku 1935 rozbudowę fortyfikacji wizytował sam Adolf Hitler. Zaczęto uzupełniać Linię Niesłysz-Obra nowymi bunkrami, równie potężnymi i lepiej uzbrojonymi. W części centralnej powstał kilkudziesięciokilometrowy system podziemny z symbolicznymi dworcami kolejowymi i siecią kolejki. Dziesiątki kilometrów zajęły umocnienia polowe, zapory przeciwpancerne, rozbudowano sieć kanałów, uregulowano rzeki. Na wzniesieniach w najważniejszych punktach obrony postawiono bunkry (pancerwerki). W 1938 r. Zaprzestano rozbudowy Łuku Odry-Warty (Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego).
Tuż po zakończeniu działań wojennych fortyfikacjami zainteresowały się wojska radzieckie. Zdobycie bunkrów nagłośniono, po czym rozpoczęto wywożenie stamtąd wyposażenia. Gdy Rosjanie opuścili fortyfikacje, rozpoczął się etap ich szabrowania. Zabierano z nich wszystko: począwszy od kabli, poprzez rury, piece itd., na płytkach skończywszy. Potem bunkry objęło polskie wojsko. Wysadziło ono część pancerwerków i wydobyło część płyt i kopuł. Podziemia zostały zabezpieczone. Planowano wykorzystać podziemia na schrony przeciwjądrowe. Przez wiele lat obiekty były jednak opuszczone.
W latach 80. powstał plan przeznaczenia podziemi, a głównie Pętli Boryszyńskiej, na składowisko odpadów radioaktywnych z elektrowni jądrowych. Na szczęście nie zrealizowano go. Pętla Boryszyńska to podziemny system korytarzy i komór stanowiący najbardziej wysuniętą na południe część podziemi Fortyfikacji Łuku Odry-Warty. Znajdujące się tam potężne, kilkudziesięciometrowej długości komory stanowiły magazyn amunicji dla baterii ciężkich dział fortecznych, które miały znajdować się w ogromnych bunkrach na powierzchni.
Nazwa „pętla” pochodzi stąd, że korytarze tworzą zamknięty obieg, a ich podwójny system znajdujący się w jednej z części myli zwiedzających, którzy łatwo w tym miejscu tracą orientację. W podziemiach Pętli Boryszyńskiej znajdowały się również 2 dworce kolejki fortecznej: „Północ” i „Południe”. Dziś Pętlę można zwiedzać od 1 kwietnia do 31 października. Podziemia są objęte ścisłym rezerwatem, znajduje się tam bowiem zimowisko i kolonia lęgowa nietoperzy. Początek podziemnej trasy znajduje się przy pancerwerku 778 w Boryszynie, gdzie znajduje się punkt informacyjny. Tam też można wziąć przewodnika. Samodzielne zwiedzanie jest bowiem zabronione.

zdjęcia nadesłał: Rafał Marcinkiewicz
artykuł udostępnił: Marek