Zamek Królewski W Kargowej

Opis

Posiadłość w Kargowej wzmiankowana jest już w 1360 r.  Należała wówczas do Dzierżykraja. W XV w. jako właściciele wsi i dóbr wymieniani są Kotowicze i Kargowscy, w XVI w. zaś Żychlińscy. W 1641 r. włości kargowskie nabył Jerzy Unrug. Folwark w Kargowej istniał zapewne już od czasów średniowiecznych, ale siedziba szlachecka powstała w czasach, gdy osiedli tu Unrugowie.
Na początku 1731 r. Karol Unrug, ówczesny właściciel Kargowej i jednocześnie szambelan królewski, przekazał swoją rezydencję królowi Augustowi II Mocnemu w dożywocie, z prawem jej przebudowy i rozbudowy. W umowie, mocą której król otrzymał zamek, podano, że chodzi o dogodne miejsce postoju na trasie z Warszawy do Drezna. W istocie chodziło Augustowi o stworzenie bazy militarnej na pograniczu polsko - saskim.
Wykazały to wkrótce plany rozbudowy kargowskiej rezydencji, opracowane przez architekta królewskiego Jana Krzysztofa Knoffla. Zachowane projekty dają się podzielić na dwie grupy, które zapewne odzwierciedlają zarazem czasowe następstwo podjętych zamierzeń. Należące do grupy pierwszej przewidują tylko założenie dziedzińcowe, w nawiązaniu do istniejącego zamku. W grupie drugiej założenie zostaje powiększone do olbrzymich rozmiarów, przy czym teraz wprowadzano cztery dziedzińce na kształt krzyża, którego środek miał zajmować ogród, położony na tyłach starego zamku. Sam dawny zamek miał ustąpić miejsca nowej budowli, zrazu na tym samym miejscu, w ostatnim zaś projekcie pośrodku założenia o kształcie krzyżowym.
Od 12 czerwca 1731 r. do jesieni 1733 r. miały miejsce wypłaty pieniędzy ze skarbca królewskiego na budowę. Ogólna suma dających się udowodnić wydatków wynosiła okrągło 60 tysięcy talarów. Pieniądze pochodziły z najrozmaitszych Źródeł, ale we wszystkich przypadkach z wpływów nadzwyczajnych, nie zaś ze środków budżetowych Głównego Urzędu Budowlanego.
Pracami budowlanymi kierował inny architekt królewski, podpułkownik Karol Fryderyk Poppelmann. Przy budowie zatrudniony był także rzeźbiarz Kirchner. W czerwcu 1731 r. "Dresdner Merckwürdigkeiten" donosiły : "Bawiąc w Kargowej, miejscowością nad polską granicą i należącej do Pana Szambelana von Unruh, Jego Królewska Mość rozkazali zlecić budowę wielkiego pałacu, dlatego też sprowadzono w znacznej ilości drzewo i kamień. Jakoż odeszła w tym miesiącu stąd tam wielka liczba murarzy, cieśli, pomocników i innych rzemieślników aby budowlę jeszcze w tym roku przywieźć do pełnego stanu". Do początku 1733 r. zdołano tylko zbudować skrzydło nazwane "Königliche Palais", które miało być tymczasową rezydencją, oraz dwa skrzydła koszar, ujmujących jeden z czterech projektowanych dziedzińców.
Śmierć króla 10 lutego 1733 r. przerwała roboty. Wkrótce w Polsce doszło do krótkiej wojny sukcesyjnej, gdyż część polskiego sejmu wybrała na tron polski Augusta III, syna zmarłego króla, a część - Stanisława Leszczyńskiego. Jeden z jej frontów przebiegał przez Kargowę, gdzie wojska saskie w pierwszych miesiącach 1735 r. zajęły zamek i budynki koszarowe. 5 marca 1735 r. zostały one zaatakowane przez armię polską. Następnego dnia Sasi skapitulowali za wolny odwrót do Poznania. Po odejściu wojsk mieszkańcy Kargowej, ponoszący nie małe ciężary budowy, wtargnęli do zamku, splądrowali go i spalili. Pożar zniszczył także koszary, dom zarządcy i domek ogrodnika. Według współczesnego opisu zdemolowano 26 pokoi, w których wyrywano nawet kamienie z posadzek i belki ze stropów w poszukiwaniu skarbów.
Z czasem Unrugowie odbudowali swoją siedzibę, jednak w skromniejszym znacznie od królewskich zamiarów zakresie. Obecny zamek w Kargowej założony jest na planie prostokąta z dwoma krótkimi skrzydłami od strony zajazdu, z ryzalitami na osi środkowej. Zachowany jest barokowy układ wnętrz. Przetrwały trzy stylowe kominki. Kompleks, powiększony o zabudowę gospodarczą, otacza park.