Gorzów to miasto pełne różnorodności. Znajdziesz tu zaskakujące zabytki, niepowtarzalną architekturę i ciekawych ludzi. Niegdyś urokliwy Landsberg liczy sobie ponad 760 lat. Swoich mieszkańców i gości bawi wieloma barwnymi inicjatywami oraz wartościowymi wydarzeniami kulturalnymi. Gorzów odkrywany przez przybyszów naprawdę urzeka.
Wszak to specjalista od zadań nieszablonowych – festiwali najbardziej wolnościowych gatunków muzycznych na świecie, takich jak jazz czy muzyka romska; nietypowych miejskich akcentów (pomniki znanych gorzowian, niski punkt widokowy, Schody Donikąd); pionierskich i odważnych działań (Scena Letnia, Alte Kameraden); nietypowych sportów (żużel, bule, wioślarstwo). Wszystko to wyróżnia Gorzów spośród miast o podobnej skali.
Od lat dumą Gorzowian jest ich otwartość i doskonałe kontakty z zagranicznymi partnerami. Nie mogłoby zresztą być inaczej w mieście pogranicza, w którym od wieków kwitł ponadgraniczny handel i ożywione kontakty społeczne. Już przy pierwszym kontakcie z Gorzowem można zauważyć jego nadzwyczaj korzystną lokalizację. Nadwarciańskie miasto leży na skrzyżowaniu międzynarodowych szlaków drogowych, wiodących ze Skandynawii na Bałkany oraz z Niemiec do krajów nadbałtyckich. W promieniu około 100 kilometrów znajdują się takie metropolie, jak Berlin, Poznań i Szczecin. W regionie gorzowskim znajdują się największe przejścia graniczne na zachodzie Polski: Słubice, Świecko, Kunowice i Kostrzyn n/Odrą. Rocznie przekracza je blisko 50 milionów podróżnych. Gorzów Wielkopolski rozciąga się na powierzchni 86 km2 i liczy ok. 126 tys. Mieszkańców. Po reformie administracyjnej kraju w 1999 r. Miasto stało się siedzibą wojewody i jedną z dwóch stolic województwa lubuskiego. Chętni do odwiedzenia miasta mogą korzystać z doskonałych połączeń drogowych, kolejowych i wodnych.
Gorzów Wlkp., choć jest miastem zaledwie średniej wielkości, ma swój klimat i swoją historię. Tworzyło je wiele pokoleń ludzi, którym naprawdę zależało na miejscu, w którym żyją. Pozostawili tu swoje ślady, których nie zatarł czas i skomplikowane losy pogranicza.
Historia Gorzowa datuje się od dnia 2 lipca 1257 roku, kiedy to margraf Johann I z dynastii askańskiej podpisał dokument, na mocy którego Albrecht de Luge założył miasto o nazwie Landisberch Nova. Położone ono było na terenie Kasztelanii Santockiej i było jednym z pierwszych miast lokowanych nad dolną Wartą. Od samego początku doskonałym atutem Landsberga było jego położenie – w rozwidleniu lądowych i wodnych szlaków komunikacyjnych, u ujścia Kłodawki do Warty. Rzeka, wytyczająca granicę pomiędzy Nową Marchią i Wielkopolską stanowiła o nadgranicznym charakterze miasta. Otwartość i swoboda żeglugi sprzyjały kontaktom handlowym, rozwijały też lokalny przemysł i rzemiosło. Dzięki temu miasto rozwijało się szybko, zdobywając znaczenie i siły, które pomagały przetrwać powodzie, wojny, pożary i zarazy – nieszczęścia, których nie brakło w ponad siedemsetletniej historii. Miasto z wiekiem stawało się coraz silniejszym i bardziej prężnym ośrodkiem handlowym łączącym Wielkopolskę z Pomorzem Zachodnim, jednym z najważniejszych w Marchii. Miasto kontrolowało zarówno żeglugę na Warcie jak i handel w regionie, który wraz z rolnictwem rozwijał się znakomicie. Dzięki Kłodawce, która ma charakter rzeki górskiej, Landsberg stał się ważnym ośrodkiem młynarskim. Regularnie odbywały się tutaj jarmarki i targi, na których kłębił się kolorowy tłum. W XIX wieku miasto odnotowało gwałtowny wzrost populacji mieszkańców. Był to również początek dynamicznego rozwoju przemysłu, który stał się dominującym źródłem dochodów. Na przedmieściach zaczęły powstawać liczne fabryki i domy mieszkalne. Gorzów zyskał nowe połączenia drogowe i kolejowe, rozwijała się żegluga parowa na Warcie. Ludzie stawali się coraz bogatsi, a ich otoczenie coraz piękniejsze. Prawdziwą ozdobą miasta były licznie zakładane parki, zieleńce i ogrody przy fabrykanckich willach. Wiele z nich przetrwało do dnia dzisiejszego.
Dzięki dużym połaciom terenów zielonych Gorzów nazywany był miastem parków i ogrodów. Zawierucha drugiej wojny światowej nie oszczędziła miasta. Wycofujący się Niemcy wysadzili oba mosty, a oddziały Armii Radzieckiej niemal doszczętnie spaliły stare miasto. 30 stycznia 1945 roku niemiecki Landsberg stał się polskim Gorzowem. Na miejsce dawnych mieszkańców sprowadzono polskich osadników i powołano nowe władze, najpierw wojskowe, a następnie cywilne. Okres powojenny to czas ponownego, dynamicznego rozwoju miasta. Już w połowie lat pięćdziesiątych Gorzów liczył 50 tys. Mieszkańców – więcej niż przed wojną. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych miasto przeżywało drugi w swych dziejach boom budowlany i społeczny. W 1975 roku zyskało status stolicy województwa gorzowskiego, a w 1979 roku urodziła się 100-tysięczna gorzowianka. Po reformie administracyjnej kraju w roku 1999 Gorzów stał się stolicą województwa lubuskiego, siedzibą wojewody, władz miejskich i powiatowych. Odbiciem ośmiowiekowej historii miasta są liczne zabytki architektoniczne oraz dokumenty i materiały zgromadzone w gorzowskim oddziale Archiwum Państwowego. Wiele cennych zbiorów znajduje się w posiadaniu licznych instytucji, takich jak Muzeum Lubuskie czy Gorzowskie Towarzystwo Fotograficzne. Zbieraniem pamiątek historii zajmują się także działające w Gorzowie galerie malarskie i fotograficzne oraz osoby prywatne.
Katedra  Obiekt jest cennym zabytkiem architektury wczesnogotyckiej wybudowany w końcu XIII w. Posiada fragmenty romańskie i jest przykładem łączenia funkcji sakralnej i obronnej. Posadowiony na fundamentach z kamienia łamanego i nadbudowy z czerwonej, wypalanej cegły przybiera formę trójnawowej hali, z pięcioma przęsłami wspartymi wewnątrz na czterech parach ośmiobocznych filarów. Do korpusu kościoła przylega pięciokondygnacyjna masywna wieża z głównym wejściem do świątyni. W górnej kondygnacji wieży znajdują sie dwa pomieszczenia, które dawniej zajmował strażnik miejski obserwujący czy nie zbliża sie jakieś niebezpieczeństwo. Mury obronne  Obiekt jest pozostałością średniowiecznych fortyfikacji miejskich z początku XIV wieku o długości 130 m i średniej wysokości 4,5 metra z czterema basztami łupinowymi. Jest zbudowany z kamienia polnego i czerwonej cegły zespolonej zaprawą wapienną z białkami jaj. Wiadomo, że juz w pierwszej połowie XIV wieku miasto było otoczone fosą wypełnioną wodą a kamienne mury obronne miały 4476 metrów długości, 32 czatownie oraz bramy: Santocką, Młyńską i Mostową. Kościół Zgody Kościół wybudowano w latach 1696-1704 przez radę miejską wspólnie z elektorem brandenburskim i późniejszym królem pruskim Fryderykiem I jako Kościół Zgody - wspólną świątynię wiernych wyznania luterańskiego i kalwińskiego. Kościół ten pamiętał wybitnego filozofa i teologa ewangelickiego Fryderyka Daniela Schleiermachera. W latach 1794-96 działał on jako wikary, a czas wolny poświęcił na przetłumaczenie m.in. pism angielskiego kaznodziei Blaira. Ufundowany w 1848 r. pomnik z popiersiem Schleiermachera stał do końca II wojny światowej na północ od świątyni przebudowanej i rozbudowanej o wieżę w stylu neoromańskim w latach 60-tych XIX w.. Do czasu wybudowania własnej świątyni modlili się tu także landsberscy katolicy. W nocy 23-24 lipca 1911 r. kościół doświadczył pożaru spowodowanego uderzeniem pioruna w wieżę. Dziś mieszkańcy miasta potocznie nazywają go „Białym Kościółkiem”. Właśnie w tej świątyni w dniu 29 stycznia 1995 r. po raz pierwszy modlili się wspólnie ladsberczycy i gorzowianie, przekazując sobie wzajemnie znak pokoju i inaugurując coroczną tradycję Dnia Pamięci i Pojednania w miejsce pamiątki „wyzwolenia”. Willa Maxa Bahra (ul. 30 Stycznia)  Obiekt składa się z dwóch budynków: secesyjnego dwukondygnacyjnego pałacyku nakrytego dachem mansardowym i stykającej się z nim ścianą ogniową eklektycznej willi wybudowanej około 1900 roku. Należały one do landsberskiego przemysłowca, społecznika i filantropa Maxa Bahra oraz jego brata Roberta Bahra. Secesyjną elewację frontową zdominowała wieloboczna wieża kryta hełmem z latarnią i dwa ryzality. Wśród drzewostanu przypałacowego parku szczególnie okazale prezentują się dwa cisy, dąb szypułkowy i daglezja zielona. Dawniej przez malowniczy drewniany mostek przechodziło się na drugi brzeg Kłodawki, gdzie znajdowała się dalsza część parku z rosnącymi do dziś m. in. bukami purpurowymi i miłorzębem chińskim. Po 1945 r. pełnił rolę Pałacu Biskupiego i Diecezjalnego Sądu Kościelnego. Kościół pw. Chrystusa Króla  Dawniej ewangelicki kościół Marcina Lutra (obecnie pod wezwaniem Chrystusa Króla). Budowę tej świątyni planowano już przed 1914 r. z inicjatywy pierwszego proboszcza szybko rozwijającej się dzielnicy fabrycznej Paula Textora. Jednak plany te pokrzyżowała I wojna światowa. Dokonano tego dopiero w 1930 r., kiedy to powstała budowla w stylu modernistycznym z ekspresjonistycznym szykiem zaprojektowana przez berlińskiego architekta Kurta Steinberga. Zadziwia ona kształtem klinkierowej rotundy z dachem stożkowym i ażurowej wieży zakończonej wielometrowym krzyżem. Wysokie, prostokątne okna oświetlają wnętrze nakryte kopułowym sklepieniem. Prezbiterium jest tylko w niewielkim stopniu podniesione, naprzeciw niego znajdują się ławki i część organowa pochodząca z okresu budowy świątyni. Jedyna kolista świątynia miasta ma nieodparty urok i skłania do religijnej zadumy. W oknach prezbiterium znajdują się współczesne witraże wykonane z okazji pielgrzymki papieża Jana Pawła II do Polski w czerwcu 1997 roku. |
Kościół Podwyższenia Krzyża  Kościół katolicki p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego został wybudowany z czerwonej klinkierowej cegły w latach 1905-07 w stylu neoromańskim. Jest to druga budowla na tym miejscu, pierwsza powstała w latach 50-tych XIX w. okazała się za mała dla tutejszej parafii. Wśród dobroczyńców znajduje się Klaudiusz Alkiewicz – szlachcic polski tatarskiego pochodzenia, którego pomnik nagrobny z tytułem fundatora cmentarza znajduje się po prawej stronie głównej alejki cennego wartego odwiedzin parafialnego cmentarza. Świątynię, o układzie bazylikowym i wieży nakrytej ostrosłupowym hełmem a zamkniętą półkoliście absydą prezbiterium, zaprojektował berliński architekt Konrad Nuon. Bryłę budowli tworzy aż osiem fantazyjnie połączonych ze sobą różnej wielkości elementów. Stanowią ją nawa główna, dwie boczne, dwie półbaszty, transept, zakrystia i prezbiterium. Wnętrze zdobią malowidła ścienne wykonane w latach 1907-15. Ciekawostką jest fakt umieszczenia w tle malowideł krajobrazów nadwarciańskich z motywami wież kościoła katedralnego czy samego kościoła świętokrzyskiego. W 1912 r. kościół otrzymał organy, które zachowały się do dzisiaj w doskonałym stanie i służą wielu wybitnym muzykom w czasie koncertów organizowanych przez Stowarzyszenie Przyjaciół Muzyki Organowej. Z pierwotnego wyposażenia zachował się ołtarz główny przedstawiający sceny ofiary Abrahama i Chrystusa na krzyżu, drewniana czworoboczna ambona z wyrzeźbionymi na ściankach scenach z życia Chrystusa oraz dekorowanymi konfesjonałami i ławkami. Wejście główne do kościoła znajduje się u podnóża wieży, w której umieszczono dzwony i zegar. Za kościołem rozciąga się najstarszy zachowany w Gorzowie cmentarz chrześcijański. Spichlerz  Spichlerz znajduje się na lewym brzegu Warty nieopodal mostu miejskiego Został wzniesiony po 1763 w miejscu reduty broniącej przeprawy mostowej. Dawniej Spichlerz przylegał do nabrzeża przeładunkowego Warty teraz oddzielony jest od niej ulicą Fabryczną. Spichlerz to budowla pięciokondygnacyjna z nieużytkowymi piwnicami. Fundamenty zbudowano w systemie arkadowym z uwagi na podmokły grunt. Na tym fundamencie wzniesiono dwie kondygnacje drewniane w technice konstrukcji ciesielskiej. Budynek przykryty jest dwuspadowym dachem z naczółkami. Poddasze podzielone jest na dalsze dwie kondygnacje o funkcji użytkowej. Konstrukcję nośną budynku stanowią drewniane słupy mocowane na wspomnianych arkadach fundamentowych biegnących przez wszystkie kondygnacje. Utworzony w ten sposób szkielet, podzielony drewnianymi stropami jest przystosowany do znacznych obciążeń. Ściany zewnętrzne parteru otynkowano a ściany kondygnacji wyższych wykonane zostały w technice szachulcowej z wypełnieniem. W ścianach parteru na poziomie placu przeładunkowego umieszczono osiem bram, umożliwiających transport zboża. Bramy usytuowane są na przestrzał. Przestrzeń magazynowa między bramami znajduje się na wyższym poziomie co ułatwia rozładunek. Spichlerz wewnątrz jest doświetlany przez okna rozmieszczone w jednakowych odstępach w elewacji zewnętrznej. Z taką samą regularnością na poziomie podłogi pierwszego i drugiego piętra zrobiono otwory wentylacyjne. W ścianie północnej dodatkowo na wysokości pierwszego i drugiego piętra umieszczono drzwi umożliwiające transport towarów. Otwory okienne i wentylacyjne wyposażono w drewniane okiennice. Willa Pauckscha  Ulica Wał Okrężny - obsadzona kasztanowcami dała wspaniałą lokalizację eklektycznej willi wybudowanej w 1876 r. Należała ona do Hermanna Johanna Gottlieba Pauckscha – landsberskiego przemysłowca, pioniera wieku pary w Nowej Marchii. Trzykondygnacyjny pałacyk z portykami w elewacji północnej i zachodniej o charakterystycznej, ośmiobocznej wieży jest najciekawszym obiektem architektonicznym tej części miasta. Wnętrza zachowały się w dużej mierze w oryginalnym kształcie z dwukondygnacyjnym holem, kasetonowymi sufitami, boazeriami i kominkami. Szczególnie ciekawy jest buduar pani domu z pokoikiem ośmiobocznym pod wieżą, także biblioteka i gabinet pana domu. Od strony południowej willę otacza niewielki park krajobrazowy, w którym ton nadają pomnikowe lipy drobnolistne i platany klonolistne. Wśród drzew na tarasie stoi fontanna z figurami dwojga rozbawionych dzieci. W 1932 r. willę zakupił kupiec Reinhald Boehnig, by przekazać budynek swojej córce Gertrudzie. W 1945 roku mieściła się tu czasowo kwatera wojsk radzieckich. W parku stoją oryginalne dwa wozy cygańskie – pamiątka dawnych taborów cygańskich, z których jeden osiadł w naszym mieście. Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta – Willa Schroedera  Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta mieści się w wybudowanej w stylu eklektycznym w 1903 r. willi należącej dawniej do właściciela fabryki kabli Gustawa Adolfa Schroedera. Dwupiętrowy budynek i oficynę zaprojektowało berlińskie biuro architektoniczne Reimarus & Hetzel z Berlin-Charlottenburg. Elewacja frontowa zdobiona jest ryzalitem z okazałym balkonem. Zadaszona i oszklona loggia od strony parku umożliwiała obserwację parku także w dni chłodne i deszczowe. W bocznej elewacji dodano sześcioboczną wieżyczkę. Każda z elewacji posiada bogate detale architektoniczne wykonane z piaskowca. Pałacyk otoczony jest Ogrodem Dendrologicznym rozciągającym się na powierzchni 3,32 ha gdzie wytyczono ścieżkę dydaktyczną, pozwalającą poznać około 150 gatunków drzew i krzewów. Ton ogrodowi nadają platany klonolistne, cisy, dęby, klony, lipy, wiązy i kolekcja magnolii. Ponadto obejrzeć tu można krajobrazowy stożek zwany „grodziskiem” i zrekonstruowany grobowiec megalityczny kultury amfor kulistych sprzed około 4100 lat. Tworzą go łupane płyty, których ciężar dochodzi nawet do trzech ton. We wnętrzach pałacu prezentowane są tematyczne wystawy stałe. Reprezentacyjna klatka schodowa zdobiona jest ażurową balustradą i dębową profilowaną poręczą. Najszerzej prezentowanym zbiorem muzeum jest konwisarstwo od XVII do początków XX wieku. Inne działy poświęcone są wnętrzom w stylu biedermeier, malarstwu polskiemu i sztuce zdobniczej wyrobów porcelanowych (XVII-XX wiek), ze szkła, złotnictwa i mebli. Godne uwagi są też portrety epitafijne duchownych ewangelickich z XVI i XVIII w. z kościoła Mariackiego (katedry), herby, broń drzewcowa i kolekcja numizmatyczna. Najcenniejszym znaleziskiem jest as rzymski cesarza Klaudiusza (41-54 r. n.e.) i srebrna drachma partyjska (I/II w.n.e.). Niewątpliwym jednak rarytasem zbiorów muzealnych jest prezentowany w osobnej Sali cykl akwarel Henryka Rodakowskiego – „Album Połahickie”. Teatr im. Juliusza Osterwy  Teatr im. Juliusza Osterwy to neoklasyczny budynek wybudowany w 1873 r. Pierwsze przedstawienie inaugurujące jego działalność odbyło się w 1886 r. W 1917 r. utworzono Miejskie Towarzystwo Teatralne, które przejęło opiekę nad teatrem. Dzięki działalności stowarzyszenia udawało się ściągać do Landsberga artystów tej miary, co światowej sławy artysta operowy król tenorów Enrico Caruso. W 1923 r. pod kierunkiem miejskiego Radcy Budowlanego Meyera rozpoczęła się przebudowa obiektu. Fasadę frontową ozdobiono czterema kolumnami doryckimi, na których wspiera się trójkątny fronton zakończony wystawką z naczółkiem. Artysta-malarz Sandforth wykonał nową dekorację wnętrz. Po zakończeniu działań wojennych już 8 września 1945 r. teatr rozpoczął działalność wystawieniem sztuki „Ciotunia” Aleksandra Fredry przez zespół amatorski. Równie aktywnie teatr działał w latach 1947-48, kiedy to dyrektorem był Aleksander Gąssowski. Niestety w kolejnych gorszych latach teatralną działalność zawieszono, a na deskach sceny obok przedstawień odbywały się nawet pokazy cyrkowe i toczono pięściarskie czy zapaśnicze pojedynki. Ostatecznie stały, państwowy teatr powołano w 1960 r. W 1967 roku zainicjowano Konfrontacje Teatralne – od 1983 roku jako Gorzowskie Spotkania Teatralne budują gorzowską teatralną tradycję. Ewenementem na skalę krajową jest istnienie Sceny Letniej, obecnie przebudowanej i zrekonstruowanej jako scena plenerowa i kameralna. |
Bulwar Nadwarciański Dzwon Pokoju. Pomnik przyjaźni polsko-niemieckiej (Plac Grunwaldzki - w pobliżu ul. Dąbrowskiego i Jagiellończyka).  Fontanna „Motylia” w Parku Górczyńskim (ul. Górczyńska/ul. Okulickiego)
"Titanic" (ul. Chrobrego/Mostowa). Zabytkowy budynek poczty (ul. Pocztowa) Zabytkowy tramwaj (ul. Wełniany Rynek) z 1899 r. zbudowanego specjalnie dla Landsberga. Osiągał wówczas szybkość 12 km/h. Replika wykonana jest w dużej części z elementów drewnianych i oryginalnego podwozia z lat 20 XX w. Dziś wóz pełni rolę punktu informacji turystycznej. Można tu nabyć gadżety promocyjne związane z Gorzowem, bilety na imprezy kulturalne, sportowe. Sprzedawane są także ciekawe książki poświęcone miastu, jego atrakcjom i historii. |
Pomnik Biskupa Pluty (obok Katedry)  Pomnik Edwarda Jancarza - gorzowska legenda sportu (w pobliżu ul. Strzeleckiej i Chrobrego). Autorem pomnika jest Andrzej Moskaluk. Edward Jancarz był jedenastokrotnym reprezentantem Polski w indywidualnych mistrzostwach świata na żużlu. Legendarny gorzowski sportowiec ma na piersi plastron Stali Gorzów - klubu, którym związał całe swoje sportowe życie w l. 1965-86. Dwukrotny mistrz Polski, trzykrotny zdobywca „złotego Kasku” i II wicemistrza świata pozostał w pamięci gorzowskich kibiców żużla na zawsze. Pomnik Jana Pawła II (Plac Jana Pawła II - w pobliżu ul. Maczka). Pomnik Pioniera (na Bulwarze Nadwarciańskim - ul. Nadbrzeżna)  Pomnik Szymona Giętego - gorzowskiego kloszarda (ul. Sikorskiego - w pobliżu Parku 111) Świnster (ul. Hawelańska) |
 |
| Dużym atutem Gorzowa Wlkp. jest szeroki zakres oferty kierowanej do miłośników przyrody, sportu, turystyki i aktywnego wypoczynku. Gorzów jest znakomitą bazą wypadową na rajdy turystyczne. Jego okolice pokrywają lasy, jeziora, rzeki, wzgórza i mokradła. Okoliczne wody i lasy tworzą znakomite miejsca do polowań, łowienia ryb oraz zbierania grzybów i jagód. Amatorzy wędrówek pieszych znajdą w okolicach miasta szereg szlaków marszowych. Na turystów ogarniętych czarem dwóch kółek czekają ścieżki rowerowe, zaś wielbicieli jazdy konnej usatysfakcjonuje bogata oferta podgorzowskich ośrodków jeździeckich. Bogata sieć rzek i rzeczek umożliwia szaleństwa turystyki wodnej. Wokół jezior i w lasach wciąż powstają nowe ośrodki wypoczynkowe, nie brak także miejsc, w których chętnie zatrzymają się zwolennicy karawaningu lub turystyki namiotowej.  Największą atrakcją rekreacyjną Gorzowa jest Centrum Sportowo-Rehabilitacyjne „Słowianka”. Ponad milion dwieście tysięcy klientów w ciągu ostatnich trzech lat jest wymownym dowodem, że mieszkańcy miasta doceniają posiadanie „Słowianki”. Jest ona jednak odwiedzana także przez turystów spoza Gorzowa – zarówno z regionu, jak i zza granicy przyjeżdżają indywidualni miłośnicy rekreacji i zorganizowane grupy, dla których podróż do stolicy regionu jest sposobem na interesujące spędzenie wolnego czasu. Nic dziwnego – poza nowoczesnym kompleksem basenów pływackich, jaccuzi i zjazdami wodnymi, „Słowianka” oferuje siłownie z profesjonalnymi trenerami, sauny i solaria oraz tory do kręgli. W sezonie letnim funkcjonujące tam lodowisko pełni rolę wielofunkcyjnego boiska sportowego. Na pełnowymiarowej pływalni olimpijskiej każdego roku odbywają się międzynarodowe zawody sportowe. Gorzowianie mogą być dumni ze swoich osiągnięć sportowych. Wizytówkami miasta są od wielu lat cieszące się największym zainteresowaniem dyscypliny: żużel, koszykówka, siatkówka i piłka ręczna. Bogatym dorobkiem medalowym szczycą się także zawodnicy uprawiający kajakarstwo, wioślarstwo, pływanie i piłkę wodną, szachy czy lekkoatletykę. Duże sukcesy odnoszą uczestnicy rajdów samochodów terenowych oraz sportowcy próbujący swych sił w łucznictwie i strzelectwie. Gorzowscy zawodnicy znani są nie tylko w kraju. Wystarczy wspomnieć, że na Igrzyskach Olimpijskich w Sydney, Atenach czy Pekinie, Polskę reprezentowała bardzo silna gorzowska ekipa. Również podczas Paraolimpiady gorzowscy sportowcy odnosili znakomite sukcesy: w pięcioboju lekkoatletycznym, biegu, łucznictwie.  Jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych miasta jest Bulwar nad Wartą z urokliwą promenadą spacerowo-widokową. Architekci projektując go pomyśleli o małych jednostkach żaglowych, które można zacumować przy nabrzeżu. Coraz lepiej wykorzystywana jest Warta. Po rzece kursuje najstarszy czynny lodołamacz w Europie - "Kuna", który obecnie funkcjonuje jako statek muzealno-szkoleniowy. W Gorzowie ważny element zieleni miejskiej stanowią parki, służące mieszkańcom jako miejsce wypoczynku i rekreacji. 9 parków zajmuje łączny obszar ponad 130 ha, który w połączeniu z licznymi zieleńcami tworzy układ o dużej wartości estetycznej i zdrowotnej. Od dawna Gorzów nosi dumne miano "miasta parków i ogrodów". Kto zmęczy się dynamiką życia w mieście, może odpocząć w jednej z licznych klimatycznych kawiarni i restauracji. Także w ofercie nocnej rozrywki można wybierać co kto lubi. Liczne kluby, dyskoteki, dancingi aż pękają w szwach i swoim ciekawym klimatem i przyjaznym otoczeniem zachęcają do powrotu. Przyjezdni nie muszą się także martwić o nocleg – w ofercie hoteli, kilkunastu pensjonatów i schroniska młodzieżowego znajdzie się coś dobrego na każdą kieszeń. |
| Spacer po mieście 1) TRASA SPACEROWA - ZIELONE SERCE MIASTA  Spacer obejmuje głównie wędrówkę po gorzowskich parkach i terenach zielonych, umożliwiając poznanie walorów wypoczynkowych i rekreacyjnych miasta. Wędrówkę rozpoczynamy spod pomnika Adama Mickiewicza znajdującego się w Parku Wolności. Park ten usytuowany jest w ruchliwym, reprezentacyjnym punkcie miasta i spełnia funkcję wypoczynkowo-ozdobną. Następnie udajemy się do Parku Wiosny Ludów, znajdującego się w bliskim sąsiedztwie Parku Wolności. Najkorzystniej jest wybrać wejście bramą od strony ul. Sikorskiego i przemierzyć park wzdłuż w kierunku wyjścia przy ul. Strzeleckiej. Park Wiosny Ludów stanowi jedną z piękniejszych wizytówek miasta. Swą malowniczą niepowtarzalność zawdzięcza usytuowanemu w centralnej części parku stawu z wysepką, jak również przepływającej rzece - Kłodawce. Bardzo ciekawym dodatkiem wzbogacającym atrakcyjność parku są rzeźby nimf czuwających nad stałym przepływem wody w Kłodawce. Wychodząc z parku od strony ul. Strzeleckiej można napotkać bardzo ciekawy element zieleni ulicznej, a mianowicie kwietnik z wybornie dobraną roślinnością ozdobną. Następnie udajemy się na ul. Chrobrego. Tuż obok Szkoły Muzycznej rośnie okazały platan klonolistny, uznany za jeden z 44 pomników przyrody naszego miasta. Skręcamy w prawą stronę. Idąc malowniczą alejką spacerową ul. Łokietka w pobliżu płynącej wzdłuż Kłodawki mamy okazję podziwiać gorzowskie kamienice z początku zeszłego wieku. Idąc prosto dochodzimy do ul. Drzymały.  Teraz skręcamy w lewo. Wkrótce po prawej stronie ukaże się główne wejście do Parku Henryka Siemiradzkiego. Stanowi on jeden z piękniejszych terenów zieleni miejskiej. Charakteryzuje go zróżnicowanie konfiguracji terenowej wynikające z obecności licznych dolin i wąwozów. Korzystne warunki ukształtowania terenu zostały wykorzystane na usytuowanie amfiteatru. Liczne wzniesienia stanowią doskonały punkt widokowy na panoramę Gorzowa. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje wzniesienie od strony ul. Drzymały, na którym wybudowana jest piękna altana z kopulastym dachem, podtrzymywanym przez 6 kolumn. Idąc dalej znajdziemy się w Parku Zacisze, bezpośrednio graniczącym z Parkiem Siemiradzkiego. Sieć dróg przez park jest raczej skromna, dzięki czemu Park Zacisze ma charakter bardziej zbliżony do naturalnego lasu niż zwykłego miejskiego parku. Wychodząc z parku przy Al. Odrodzenia Polski udajemy się wprost na ul. Roosevelta. Przy skrzyżowaniu z ul. Kazimierza Wielkiego warto zobaczyć Ogród przy willi. Od zachodu z terenu ogrodu roztacza się piękny widok na ogrody działkowe i malowniczo położone w zagłębieniu, niewielkie jeziorko. Wracając na ul. Roosevelta kierujemy się w stronę ul. Słowiańskiej,  a tym samym wkraczamy na teren ostatniego już w naszej wędrówce parku - a mianowicie Parku Słowiańskiego. Jest to największy Park na terenie miasta. W jego centralnej części znajduje się najnowocześniejsze w Polsce Centrum Sportowo-Rehabilitacyjne "Słowianka". Tu możemy skorzystać z licznych atrakcji. Do dyspozycji mamy: basen sportowy, basen rekreacyjny, salon odnowy biologicznej, fitness club i siłownię. W okresie zimowym można ponadto skorzystać z lodowiska, które w okresie letnim służy jako boisko wielofunkcyjne. 2) TRASA SPACEROWA – ŚLADAMI HISTORII  Wędrówkę rozpoczynamy na Starym Rynku. Jest to najbardziej reprezentacyjne miejsce miasta. Najważniejszym zabytkiem, od którego rozpoczynamy poznawanie miasta jest gotycka, trójnawowa katedra z końca XIII wieku. We wnętrzu znajduje się renesansowy ołtarz z XVI wieku. Wieża o wysokości 52 metrów została dobudowana w XV wieku. W murach budowli znajdują się wgłębienia po pokutnym wierceniu palcem i ostrzeniu szabel. Drzwi kościoła obite są gwoździami. Kupowali je ci, którym na wojnę udało się nie iść, a fundusze zdobyte w ten sposób tworzyły „fundusz wojenny" w czasie I wojny światowej. Inną wartą uwagi atrakcją Starego Rynku jest replika Fontanny Pauckscha, ufundowanej przez dawnego XIX-wiecznego gorzowskiego przemysłowca - honorowego obywatela miasta. Postaci dzieci symbolizują źródła dawnej zamożności miasta: chłopiec z młotem - przemysł maszynowy (dawniej było jeszcze obok koło zębate), dziewczynka z łódką - rzeczną żeglugę handlową, dziewczynka z wędką - rybołówstwo. Kobieta z wiadrami to symbol pracowitości gorzowian. Tuż obok fontanny znajduje się „Aleja sławnych gorzowian”. W bruku umieszczono pamiątkowe płyty poświęcone wybitnym twórcom kultury związanych z Gorzowem - J. Korcz, W. Strebejko, A. Gordon, Z. Morawski, W. Kućko, W. Kowalski i innych. Opuszczając Stary Rynek udajemy się w kierunki ul. Hawelańskiej. Tam możemy zobaczyć tablicę pamiątkową poświęconą Włodzimierzowi Korsakowi - znakomitemu przyrodnikowi, pisarzowi i myśliwemu, który ostatnie lata życia spędził w Gorzowie Wlkp. Korsak jako jeden z nielicznych mógł pochwalić się polowaniami na tygrysa. Na skrzyżowaniu ul. Hawelańskiej z ul. Wełniany Rynek mamy okazję podziwiać „Studnię czarownic”.  Jej nazwa wzięła się stąd, gdyż być może to właśnie przy niej dawniej spotykały się kobiety posądzane w dawnych wiekach o czary. Figura samej czarownicy jest repliką oryginału, który zaginął, a został odtworzony przez gorzowską plastyczkę Zofię Bilińską. Idąc prosto, nie można przegapić Murów miejskich z XIV wieku. 130 metrowej długości mury z czterema czatowniami, zbudowane zostały z polnych głazów i cegły, zespolone zaprawą wapienną z dodatkiem białka jaj. Dochodząc do końca Murów kierujemy się na ul. Sikorskiego. Tam, naprzeciwko Urzędu Miasta Gorzowa Wlkp. znajduje się Herb Miasta, przedstawiający brandenburskiego czerwonego orła z liśćmi koniczyny w szponach. Dawniej ten betonowy herb zdobił jeden z filarów mostu na Warcie. Kierujemy się następnie w stronę ul. Teatralnej. Na zbiegu ul. Teatralnej i Cichońskiego rośnie okazały bluszcz zwyczajny. Zdaniem wielu przyrodników nasz jest niezwyczajny, gdyż jest najgrubszy w Polsce. Na Placu Staromiejskim, po drugiej stronie ul. Warszawskiej rośnie inne okazałe drzewo, będące pomnikiem przyrody. Jest to miłorząb japoński - drzewo egzotyczne rosnące obecnie głównie w Chinach. Darwin nazywał je „żywą skamieliną”, gdyż występowało już w trzeciorzędzie i potrafi osiągać wiek do 2000 lat. W medycynie stosowano jego nasiona jako lekarstwo na sklerozę i... afrodyzjak. Ostatnim etapem naszej wędrówki jest Park przy Muzeum Lubuskim. Jest tam wspaniały ogród dendrologiczny, w którym rośnie obecnie około 150 gatunków i odmian drzew i krzewów. Szczególnie okazałe są magnolie, platany klonolistne, cisy i klony. Warto też obejrzeć grób megalityczny z epoki neolitu (ok. 2000 lat p.n.e.) i grodzisko z majdanem , wałem i suchą fosą. |
| Gorzów Wlkp. - Santocko - rez.”Dębina” - Łośno - Lipy - dolina Santocznej - Santoczno - jezioro Ostrowite - Wojcieszyce - Gorzów Wlkp. Długość - 62,4km  Szlak zielony wiodący głównie przez kompleks Puszczy Barlinecko-Gorzowskiej w dużej części terenami Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego. Technicznie łatwy lecz bardzo długi i polecany już zaawansowanym turystą kolarskim lub do pokonania etapami z noclegiem w Santocku, Lipach lub Santocznie. Szlak rozpoczyna się przed dworcem PKP (0,0) km) w Gorzowie Wlkp., skąd ul. Dworcową dojeżdżamy do pomnika Adama Mickiewicza odsłoniętego 15 grudnia 1957 roku by uczcić rocznicę 100 - lecia śmierci poety. Dzieło rzeźbiarza Józefa Gosławskiego przedstawia żeliwną postać poety i zostało odlane w miejscowych Zakładach Mechanicznych „Gorzów”, a ufundowane ze składek społeczeństwa miasta. Jazdę kontynuujemy w prawo ul. Estkowskiego by dojechać do ronda przy Parku Wiosny Ludów doprowadzić gdzie w budynku obecnej Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej mieściło się stanowisko dowodzenia marszałka Gieorgija Żukowa w czasie poprzedzającym (przełom marca i kwietnia 1945 roku) tzw. „operację berlińską”, która zakończyła II Wojnę Światową. Fakt ten upamiętnia pamiątkowa tablica na frontonie budynku. Skręcamy w lewo w ul. Kosynierów Gdyńskich. Mijamy największy z gorzowskich hoteli - „Mieszko” i po skręcie w lewo wjeżdżamy w Park Słowiański gdzie warto odszukać dwa klony pospolite, a na polanie w głębi rośnie pomnikowy okaz topoli czarnej (30 m wys. i 382 cm obwodu) i dębu szypułkowego (26 m wys. i 280 cm obwodu). Niebawem docieramy do OSiR-u (2,4 km) i nieco dalej Centrum Sportowo-rehabilitacyjnego Słowianka” z basenami, kręgielnią itp. Zjeżdżamy z asfaltu na wprost przez park, potem przez otwarty teren dawnych poligonów wojskowych mijając budynki dawnych składów amunicji i docieramy wkrótce do niewielkiego lasku (4,1 km) na wzgórzu z ruinami budynku. Okrążamy go i poprzez niemal stepowe przestrzenie kierujemy się prosto w stronę widocznego lasu. Na skrzyżowaniu głównych dróg skręcamy gwałtownie w prawo by wkrótce dojechać do śródleśnego skrzyżowania przy „rozczłonkowanej” wierzbie (7,6 km), tu skręt w lewo. Jedziemy gmatwaniną leśnych dróg (uwaga na znaki) przez las. Tu nie sposób nie zwrócić uwagi na sympatyczne kapliczki wykonane w drzewie (9,3 km). Przed pierwszymi zabudowaniami Santocka napotykamy szlak żółty wiodący do Chwalęcic i Kłodawy. Docieramy do asfaltu i piękną aleją dębów do centrum wsi Santocko z murowanym z czerwonej cegły kościołem (12,0 km), zaraz potem rozwidlenie dróg. Napotykamy szlak czarny : w prawo odchodzi do Mironic i Kłodawy, w lewo do Marwic. My skręcamy w lewo do koloni Santocko, mijamy budynek gospodarstwa agroturystycznego „Chata za wsią„ Romana Łaputy tel. 731-11-07, fax. 731-11-06, gdzie jest możliwość otrzymania noclegów. Wzdłuż drogi rośnie wiele pięknych, dorodnych dębów. Po opuszczeniu ostatnich zabudowań wsi przekraczamy mostek (16,2 km) na rdzawym potoku źródłowiskowym Marwicy . Wkrótce węzeł szlaków rowerowych (17,0 km) gdzie kończą się znaki łącznikowego szlaku pomiędzy szlakami czerwonym i naszym zielonym, którym kontynuujemy jazdę do pozostałości zabudowań dawnej wsi Marzęcin (19,4 km) istniejącej nad Kłodawką do 1945 roku. Pozostał cmentarz, obelisk pamiątkowy, tablica poświęcona historii wsi i przedstawiająca szkic sytuacyjny dawnej zabudowy i „źródło Marii” z chłodną, smaczną wodą. Po poznaniu tego zakątka jedziemy początkowo pod górę do połączenia ze szlakiem czerwonym (19,9 km). Wraz z nim skręcamy w lewo do poprzecznej drogi brukowanej (21,4 km) gdzie szlak czerwony odchodzi w lewo a my kierujemy się w prawo do granicy rezerwatu leśnego „Dębina” (22,9 km) o powierzchni 12,84 ha powołanego w celu ochrony grądu środkowoeuropejskiego o dominacji dębu na terenie, którego potwierdzono występowanie 68 gatunków roślin naczyniowych i ponad 50 gatunków porostów nadrzewnych. Dla turysty jest to przede wszystkim jedno z ostatnich miejsc jakie daje wyobrażenie o istniejących tu dawnych puszczańskich dąbrowach. Pół kilometra po opuszczeniu rezerwatu wkraczamy w lasy bukowe. Docieramy do parkingu leśnego (26,1 km) przy drodze nr 151 Gorzów Wlkp. - Barlinek. Przekraczamy ją i drogą leśną poprzez osadę leśną Mszaniec ponownie drogą brukowaną, potem leśną wjeżdżamy na pola Łośna (30,9 km), by przy sklepie spożywczym (otwarty w dni robocze 8-20, niedziele 11-19) wjechać na asfalt w lewo. Mijamy barokowy kościół z przełomu XVII/XVIII wieku po czym poprzez las docieramy do stacji edukacyjnej (34,3 km) Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego w Lubocieszy /Lipy/. Przy tablicy informacyjnej „Ptasi Budzik” początek ścieżki dydaktycznej (długość 1,6 km) Lipy - dolina Santocznej - jezioro Suche. Śródleśna wieś otoczona jeziorami Lubieszewko (28 ha), Suchym (22 ha) i Lubie (77 ha) jest atrakcyjnym miejscem wypoczynku oferującym noclegi w domkach kempingowych i na polu namiotowym w dawnym ośrodku wypoczynkowym ZWCh „Stilon”. Możliwość wypożyczenia kajaków. Po przyjemnym zjeździe pomiędzy dwoma jeziorami i lekkim podjeździe zjazd w prawo z asfaltu (36,6 km) w drogę leśną. Mijamy jeziora Chłop - powierzchnia 58,7 ha, Lubie - powierzchnia 75,8 ha , Mrowino i Mrowinko. Docieramy do połączenia z czerwonym szlakiem rowerowym (41,8 km) i wraz z nim szeroką drogą leśną do ogrodzonego terenu leśnego z ławkami i miejscem na ognisko (42,3 km) i dalej do zadaszonej wiaty i ławek (42,8 km). Kontynuując jazdę przybywamy do węzła szlaków rowerowych w Santocznie (43,0 km) - opis wsi trasa nr 1 i wraz ze szlakiem pieszym czerwonym opuszczamy wieś mijając po lewej rybne stawy hodowlane (43,9 km). W lewo odchodzą czerwone znaki szlaku pieszego. Drogą leśną dojeżdżamy do parkingu na przesmyku pomiędzy jeziorami Jeż i Ostrowite (46,0 km) by wkrótce dotrzeć do grupy dębów, gdzie ponownie napotykamy pieszy szlak czerwony, którym możemy dotrzeć wraz ze szlakiem łącznikowym do kąpieliska nad jeziorem Nierzym. Poprzez las, mijając leśniczówkę przybywamy do kolejnej ładnej grupy dębów (48,8 km) gdzie obok znaku skrętu szlaku w lewo duże mrowisko, a kilometr dalej mostek na rzeczce Srebrna. Przy budynku leśnictwa (napotykamy znaki czarnego szlaku rowerowego i pieszego) skręcamy w lewo (50,4 km), by za ruinami po prawo i przejechaniu kolejnego mostka na Srebrnej osiągnąć skraj lasu obok strzelnicy „Trap” nad Srebrną. Tel.0-95 729-65-41. Wśród pól dojeżdżamy do Wojcieszyc (52,9 km) wsi nad jeziorem Wojcieszyckim (8,6 ha) z ciekawym późnoromańskim, jednonawowym kościołem na obrysie prostokąta zbudowanym z kostki granitowej w XIII wieku z dobudowaną w 1705 roku wieżą. Wart uwagi jest też blisko dwustuletni zabytkowy dom nr 45. Polną drogą wysadzaną jabłoniami i gruszami jedziemy w kierunku widocznego już Gorzowa Wlkp. (Manhattan, fabryka domów, kominy EC) by na terenie ogródków działkowych dojechać do skrzyżowania z ulicą Srebrną (56,4 km). Napotykamy tu żółte znaki szlaku rowerowego Kłodawa - Manhatan - Wawrów - Czechów. My kontynuujemy jazdę na prawo i zaraz w lewo w ul. Dekerta, potem kolejny raz w lewo w ul. Czartoryskiego. Na skrzyżowaniu dalej prosto ul. Piłsudskiego do ronda, gdzie w prawo ostro w dół do ul. Wyszyńskiego ( 59,7 km) i w lewo by wraz ze znakami czarnymi minąć po prawo dereń jadalny, a po lewo schronisko PTSM. Skręcamy w ul. Borowskiego, mijamy rekonstrukcję dawnego koła młyńskiego przy znajdującym się tu dawnym młynie. Na skrzyżowaniu (61,1 km) w lewo ul. Dąbrowskiego, którą jedziemy w kierunku mostu na Kłodawce, przed którym skręcamy w prawo w ul. Łokietka. Mijamy po lewej topolę czarną o wyjątkowych rozmiarach (660 cm obwodu i 37 m wys.) będącą największym drzewem w mieście. Uwaga ! Przekraczamy przejazd linii tramwajowej i dojeżdżamy kolejnego skrzyżowania przy barze „Bartosz”. Tu idziemy przez przejścia dla pieszych do widocznej bramy parku Wiosny Ludów i pięknymi alejami platanów klonolistnych po lewej mając sztuczne jezioro z wyspą przekraczamy go do ul. Sikorskiego. Przecinamy ją (61,9 km) w ul. Garbary i przed wiaduktem kolejowym skręcamy w prawo i powracamy do węzła szlaków przy dworcu PKP (62,4 km) w Gorzowie Wlkp.. Gorzów Wlkp. - Zawarcie - Ciecierzyce - Borek - Brzozowiec - Glinik - Orzelec - Bolemin - Płonica - Koszęcin - Niwica - Zawarcie - Gorzów Wlkp. Długość - 51,4km Szlak zielony prowadzi głównie nadwarciańskimi wałami przeciwpowodziowymi rzeki Warty i Kotliną Gorzowską. Bardzo długi z możliwością podzielenia trasy na dwie części (27,0 km i 24,8km), koniec lub początek w Deszcznie PKP. Wycieczkę rozpoczynamy tradycyjnie pod dworcem PKP w Gorzowie Wlkp. (0,0 km) przy tablicy informacyjnej szlaków turystycznych, a obok pomnika kolejarzy pionierów wystawionego w 1985 roku przez załogę węzła PKP w Gorzowie Wlkp. Kierujemy się ul. Składową, przejeżdżamy mostek na Kłodawce opodal jej ujścia do Warty, potem w prawo pod wiaduktem kolejowym (0,3 km) i zaraz w lewo na promenadę nadwarciańską. Doprowadza ona do mostu na Warcie, z którego zjazd do 200-letniego spichlerza - obecnie filii Muzeum Miejskiego (1,o km) z gigantycznym kołem zamachowym przed wejściem. Czynne 10.oo -16.oo. Po zwiedzeniu powracamy przejściami dla pieszych do mostu na Warcie i jadąc chodnikiem wzdłuż rzeki na wschód docieramy przy ruinach dawnych magazynów do ul. Wał Okrężny wysadzoną czerwoną odmianą kasztanowca gdzie można już zjechać na jezdnię. Mijamy po prawo budynek Oddziału Regionalnego PTTK w Gorzowie Wlkp. by wkrótce stanąć przed eklektycznym pałacykiem wybudowanym w 1876 roku przez Hermana Pauckscha (2,0 km) - obecnie Wojewódzkim Domem Kultury. Pałac otoczony jest parkiem ozdobnym (platany, dęby, klony, jesiony i lipy) z fontanną zwieńczoną postaciami bawiących się dzieci. Kontynuujemy jazdę wałem przeciwpowodziowym pod nowym mostem na Warcie, mijamy port barek rzecznych i wkrótce docieramy do mostu (3,3 km) na Kanale Ulgi. Przekraczamy go i zaraz skręcamy w lewo na wał. Po lewo rozpościera się z czasem coraz obszerniejsza panorama Gorzowa Wlkp. z charakterystycznymi akcentami kościołów : klinkierowa wieżą Chrystusa Króla, neoromańskiego Świętego Krzyża, kominów Elektrociepłowni i maszt stacji nadawczo-odbiorczej na ul. Podmiejskiej. Mijamy po prawo (6,8 km) zabudowania oczyszczalni miejskiej. Jadąc wałem, którego stoki porośnięte przez stare wierzby nadają szczególny urok otoczeniu wśród którego, rej wodzą sroki i kawki. Po drugiej stronie rzeki widoczne domostwa wraz z kościołem w Czechowie (8,0 km) i przed skrzyżowaniem (13,8 km) wieża widokowa w Santoku. Tu rozpoczyna się szlak czarny biegnący na północ do przeprawy promowej w Santoku - opis szlak łącznikowy nr 11b. My kontynuujemy przejazd wałem by opuścić go we wsi Borek. Przy barokowym kościele z XVIII wieku (16,3 km) z umieszczonym w wieży dzwonem z końca XVI wieku i ciągle sprawnym zegarem wjeżdżamy na asfalt. Pół kilometra za wsią naprzeciw leśnictwa jest zagospodarowane miejsce wypoczynku, a nieco dalej boisko piłkarskie KS „Korona”. Wjeżdżamy w las gdzie po lewej stoją zrujnowane domki dawnego ośrodka ZSMP. Przy skrzyżowaniu ulic (18,5 km) opuszczamy las i prosto wśród pól docieramy do centrum wsi Brzozowiec. Skręt w prawo i obok kościoła w lewo (20,7 km) gdzie przekraczamy drogę międzynarodową nr 3. Polną drogą kontynuujemy jazdę w stronę lasu, skrzyżowanie dróg polnych ( w lewo bez znaków 200 m stacja kolejowa), przejazd kolejowy i wkraczamy w las, którym docieramy do drogi asfaltowej w Gliniku (24,6 km). Jeśli chcemy podzielić naszą wycieczkę na dwie części to tu należy skręcić w prawo by poprzez Maszewo dotrzeć do odległej o 2,9 km stacji PKP w Deszcznie. Skręcając w lewo dojedziemy po dwóch kilometrach do kąpieliska nad jeziorem Glinik. My jedziemy prosto w stronę kościoła (24,9 km) w centrum wsi. Dwieście metrów dalej nadleśnictwo ustawiło ciekawe tablice edukacyjne - „Nisze pokarmowe ptaków” i „Leśny Budzik”. Poprzez las docieramy obok przystanku MZK do Orzelca (27,4 km) gdzie rośnie rozłożysty dąb. Kontynuujemy jazdę asfaltem przez Bolemin do skrzyżowania z drogą nr 22 , przekraczamy ją i przed przejazdem kolejowym stajemy (32,4 km) obok kościoła szachulcowego (obecnie otynkowanego) z końca XVIII wieku, tj. z okresu zasiedlenia wsi. Docieramy do skrzyżowania w Płonicy (33,5 km) gdzie znajduje się sklep, przystanek PKS i kolejny pomnikowy okaz dębu. Opuszczamy drogę asfaltową i kierując się drogą polną dojeżdżamy do wału (35,6 km) gdzie po skręcie w prawo ponownie podziwiamy rozlewiska Warty, malownicze wierzby, dęby i topole . My kontynuujemy jazdę wałem, mijamy stację pomp i zaraz potem obok samotnego gospodarstwa (39,5 km) docieramy do grupy kilkunastu dębów. Węzeł szlaków rowerowych . Początek rowerowego szlaku żółtego - Karnin - Deszczno - Borek - opis szlak nr 9. Kolejna stacja pomp w Niwicy (42,0 km), grupa olszyn szarych (42,6 km). Zbliżamy się do Gorzowa Wlkp. podziwiając z wału jego panoramę z dominującymi nad miastem żółtymi budynkami dawnej jednostki wojskowej. Dojeżdżamy do drogi asfaltowej (45,3 km), którą skręt w lewo przez kanał Ulgi do przejazdu kolejowego przed mostem kolejowym. Dalej prosto do mostu na kanale Ulgi (46,2 km) gdzie pętla szlaku zielonego się zamyka. Dojazd do centrum Gorzowa Wlkp. (47,6 km) w lewo ul. Groblą. Po przejechaniu pod wiaduktem kolejowym, pozostawiając po lewej nowoczesny biurowiec zwany „Titanikiem” dojeżdżamy do Rynku. Jest to centralna część miasta od jego lokacji (1257 rok) przez Albrechta de Luge do chwili obecnej. Ponad placem góruje wczesnogotycki kościół katedralny wybudowany z cegły w końcu XIII wieku, a rozbudowany o 52 metrową wieżę (XV wiek) z zegarem z 1889 roku. Kościół jest budowlą trójnawowa, pięcioprzęsłową o sklepieniu krzyżowo żebrowym z dwuprzęsłowym prezbiterium zewnętrznie zdobionym fryzem arkadowym z liliami. Wewnątrz w nawie bocznej tryptyk renesansowy z XVI wieku z wykorzystaniem wcześniejszych rzeźb. W kruchcie katedry pochowani zostali biskupi gorzowscy Teodor Bensch i Wilhelm Pluta. Rynek zdobi replika fontanny ufundowanej w 1898 roku przez gorzowskiego przedsiębiorcę Hermana Pauckscha. Przedstawia ona kobietę z wiadrami, u której stóp bawi się trójka dzieci. Opuszczając rynek przechodzimy przez przejście dla pieszych w deptak przy ulicy Hawelańskiej do tzw. „studni czarownic”, której istnienie tradycja wiąże z procesami czarownic jakie miały miejsce w Gorzowie w latach 1563-1686 . Skąd blisko już do fragmentu dawnych kamiennych murów obronnych miasta z XIV wieku z czteroma czatowniami. W miejscu dzisiejszych plantów istniała dawniej fosa, którą zasypano w XVIII wieku. Gorzów Wlkp. PKP - Chróścik - wzgórza morenowe - Bogdaniec Długość 19,2 km Szlak niebieski wiodący poprzez wspaniałe, widokowe wzgórza morenowe i mieszane kompleksy leśne. Trzeba zachować ostrożność przy długich zjazdach leśnymi drogami. Wycieczkę rozpoczynamy spod dworca PKP w Gorzowie Wlkp.( 0.0 km) przy tablicy informacyjnej szlaków turystycznych. Kierujemy się ul. Dworcową by na skrzyżowaniu skręcić w drugą w lewo ulicą i pozostawiając po prawej pomnik Adama Mickiewicza po przejeździe na wprost kolejnego skrzyżowania zacząć długi ostry podjazd ul. Konstytucji 3 Maja. Wyjeżdżając z miasta ul. Myśliborską przed stacją paliwową skręcamy w lewo (2,5 km) w polną drogę wysadzoną aleją lipową . Mijamy skrzyżowanie (6.2 km) z krzyżem i dębem Z lewej widoczne zabudowania Chróścika z neogotyckim kościołem św. Józefa z XIX wieku o zamkniętym sześciobocznie prezbiterium. Przekraczamy przejazd kolejowy i niebawem docieramy na skraj lasu (7.7 km) skąd szusujemy stromo w dół wśród morenowych wzgórz ukształtowanych przez lodowiec. Na rozwidleniu dróg (9,0 km) skręcamy w prawo by rozpocząć ostry podjazd (10,0 km) pięknymi zakosami drogi wśród lasów bukowych o typowo górskim charakterze. W miejscu szczególnie widokowym oczekuje nas ławeczka (11.0 km). Warto się tu zatrzymać. Kolejna ławeczka (11,6 km) ze śmietnikiem i zaraz potem ostry zjazd do drogi asfaltowej nr 132 Racław - Jenin. Na polanie (11,9 km) miejsce wypoczynku z zadaszoną wiatą, ławkami i miejscem na ognisko. Dwa i pół kilometra stąd na północ wieś Racław o średniowiecznym rodowodzie z neogotyckim kościołem z 1863 roku i neoklasycystycznym stuletnim dworze. My kontynuujemy wycieczkę przez las wraz ze znakami czerwonymi szlaku pieszego pod górę aż do jego odejścia w lewo (13,1 km), poziomo, a potem znowu ostro w dół do drogi asfaltowej ( 16,3 km) Stanowice - Bogdaniec. Tu rozpoczyna się żółty szlak rowerowy, my skręcamy w lewo by po kilometrze dojechać do polany z zagospodarowanym miejscem wypoczynku (ławy, stół, miejsce na ognisko) i opodal rosnącymi dwoma wspaniałym okazjami daglezji amerykańskiej. Jadąc dalej już w Bogdańcu mijamy po lewo młyn ( 17,7 km) wybudowany w 1826 roku, a służący dziś jako siedziba Muzeum Budownictwa i Techniki Wiejskiej. Warto tu zajrzeć by obejrzeć we wnętrzu domu młynarza sprawne urządzenia do mielenia zboża, kolekcję młynków czy dla mieszczucha zupełnie egzotyczne dawne narzędzia rolnicze i kuźnię. Jeśli mamy jeszcze dość sił i czasu to polecam zboczyć ze szlaku przy budynku nadleśnictwa (18,3km) na czterokilometrową spacerowo-edukacyjną ścieżkę przyrodniczą wiodącą poprzez dąbrowy w krajobrazie morenowym. Na jej licznych przystankach można się dowiedzieć z tablic informacyjnych min. o „ptasim budziku”, wędrówkach drzew, rezerwacie Bogdaniec III czy mieszkańcach kop chrustu. Po powrocie na szlak rowerowy docieramy do skrzyżowania (18,8 km) z drogą Gorzów Wlkp. - Witnica, przecinamy ją dojeżdżamy do przejazdu kolejowego tu skręcamy w lewo do widocznej stacji PKP (19,2km) w Bogdańcu gdzie kończymy naszą wycieczkę. Gorzów Wlkp. - Wieprzyce - dolina Warty - Gostkowice - Bogdaniec Długość - 27,8 km Szlak niebieski wiodący w dużej część wałem przeciwpowodziowym nad Wartą, gdzie można zaobserwować o niemal każdej porze roku kaczki, gęsi, rybitwy czy bociany w ich gniazdach. Szlak łatwy technicznie. Szlak rozpoczynamy przed dworcem PKP w Gorzowie Wlkp. (0,0 km) gdzie skręcamy w lewo w ul. E. Jancarza, by potem ul. 11 listopada, Kostrzyńską (kostka) gdzie mijamy ciekawą architektonicznie nową cerkiew prawosławną. Dojeżdżamy do pętli tramwajowej w Wieprzycach (3,8 km) obok dawnego cmentarza, a obecnie parku o powierzchni 1,8 ha. z rosnącymi tu licznymi okazami żywotników, jesionów, klonów, topól i robini akacjowej. Nieco dalej bez znaków klasycystyczny kościół z 1833 roku z neogotycką wieżą i dwukondygnacyjnych chórach. My skręcamy za znakami w lewo, mijamy zabytkowy budynek dworcowy z XIX wieku nakryty dachem naczółkowym i wjeżdżamy na wał przeciwpowodziowy opodal dużego dębu. Tu skręcamy w prawo (4,2 km) i jadąc jego koroną na zachód sycimy się ciszą, licznymi bocianimi gniazdami, widokiem kaczych i gęsich stad wśród rozlewisk Warty porośniętych starymi wierzbami. Docieramy do bezstylowej murowanej kapliczki (15,8 km) z medalionem Matki Boskiej w niszy i figurą Chrystusa w szczycie. Kontynuując wycieczkę wałem docieramy do Gostkowic (20,2 km) przy żelaznym krzyżu i przystanku autobusowym gdzie rozpoczyna się nieznakowany (stan styczeń 2003) szlak rowerowy (nr 7) do Dąbroszyna. Skręcamy za znakami niebieskimi na północ i wygodną drogą asfaltową ocienioną topolami poprzez Krzyszczynę, Jeniniec, Kwiatkowice docieramy do Bogdańca gdzie przed przejazdem kolejowym skręcamy w prawo do widocznej stacji kolejowej (27,8 km) doprowadzonej tu w 1857 roku. Bogdaniec to wieś zasiedlona w 1786 roku na obszarach powstałych w wyniku osuszania tzw. Błot Warciańskich przez 32 rodziny kolonistów głównie z Niemiec i Polski. Zwolnieni oni zostali przez Fryderyka II Wielkiego na 8 lat z płacenia podatków i uposażeni nieodpłatnie w jeden łan ziemi i budulec na drewniane chaty kryte trzciną. Istniejący tu obecnie murowany kościół (pierwotnie szachulcowy) wybudowano w 1783 roku. Gorzów Wlkp. - Czechów - Santok - dol. Polki - Górki Noteckie Długość - 24,0 km Szlak niebieski wiodący dolinami rzek Warty, Noteci i Polki. Pierwszy odcinek bogaty w walory krajoznawcze, drugi w krajobrazowe. Szlak technicznie łatwy, możliwość podzielenia na dwie części (14,4 i 9,6km). Szlak rozpoczynamy sprzed dworca PKP w Gorzowie Wlkp. (0,0 km) kierując się ul. Składową na wschód na krzyżówce w prawo by ul. Nadbrzeżną jechać promenadą nadwarciańską z ładnym widokiem na Zawarcie ze szczególnym uwzględnieniem budynku ponad 200 letniego spichlerza, obecnie muzeum kolekcji sztuki współczesnej i zbiorów historycznych. Na terasie nadrzecznej widoczny dawny kuter rzeczny. Ponownie pod wiaduktem wjeżdżamy na ul. Spichlerzową by po przecięciu drogi nr 3 kontynuować jazdę ul. Cichońskiego i Teatralnej. Tu warto się zatrzymać (1,7 km) by podziwiać pomnikowy okaz bluszczu pospolitego (40 cm obwodu i ok. 6 m wysokości) pnący się po zabytkowym murze. Jadąc dalej tą ulicą dostrzegamy XIX wieczny, neoklasycystyczny budynek teatru im. Juliusza Osterwy. Fasadę zdobi portyk wysunięty przed lico muru wsparty na czterech kolumnach doryckich. Wjeżdżamy na rondo (2,6 km) przy nowym moście na Warcie by tu skręcić w prawo w ul. Warszawską. Z ronda warto podjechać też kierunku centrum miasta by po minięciu neoromańskiego kościoła z 1907 roku zwiedzić Muzeum Miejskie z ogrodem dendrologicznym o powierzchni 3,32 ha z wytyczoną ścieżką dydaktyczną na której przebiegu możemy poznać 115 gatunków drzew i krzewów. Ponadto możemy tu obejrzeć pseudo grodzisko wczesnośredniowieczne i grobowiec megalityczny z przed około 3000 lat. Po powrocie na szlak do ul. Warszawskiej warto zwrócić uwagę na dwa pomnikowe platany klonolistne o 375 cm obwodzie i blisko 30 metrowej wysokości. Ulicą Warszawską docieramy do wiaduktu kolejowego (4,4 km) by potem już jechać wzdłuż Warty do Czechowa (7,2 km). Wieś z rodowodem średniowiecznym, której nazwa wywodzić by się miała od posiłkujących księcia Mieszka I wojów czeskich w czasie jego walk o ujście Odry, którzy osiedlili się tutaj w X wieku. We wsi murowany kościół z XVIII wieku. Za zwartą zabudową wsi początek bezkolizyjnej drogi dla rowerów i na stromym stoku doliny Warty ruiny wiatraka holenderskiego z 1848 roku (8,5 km) obecnie służące jako wspinaczkowa ścianka treningowa. Droga dla rowerów kończy się doskonałym miejscem wypoczynku (9,7km) z zadaszoną wiatą, ławami, stołem i miejscem na ognisko gdzie nawet drzewo na opał jest przygotowane. Kierując się dalej mijamy ruiny dwu bunkrów żelbetonowych (10,2 km) z okresu II wojny światowej strzegących dawniej żeglugi rzecznej na Warcie. Wjeżdżamy do Santoka (11,7 km). Wieś o zabudowie ulicowej u ujścia Noteci do Warty od VIII wieku stanowiła ważny strategicznie gród broniący ziem Polan przed napadami Pomorzan, potem Niemców, nazwany przez Galla Anonima „kluczem i strażnicą Królestwa Polskiego”. Od XII wieku siedziba kasztelani. Godność kasztelana santockiego nadawana była aż do rozbiorów w 1793 roku. Historię grodu można poznać w Muzeum Grodu Santok (10-18.oo, bilety ulgowe 2,- PLN i normalne 3,- PLN) zlokalizowanym obok przeprawy promowej (wiosna-jesień 8.oo -do zmroku, 2,- PLN) na miejsce wykopalisk archeologicznych. Nieco dalej dawna dzwonnica szachulcowa o czterospadowym dachu kościoła z 1725 roku rozebranego w połowie XIX wieku w związku z budową linii kolejowej Berlin-Królewiec. Ponad wsią góruje kamienna wieża widokowa z 1936 roku wybudowana w miejscu istnienia cmentarzyska pomorskiego z X/XI wieku na terenie, którego pobudowano w początku XII wieku gródek obronny Pomorzan wspominany już przez Galla Anonima. Według jego relacji Pomorzanie po szturmie Bolesława Krzywoustego nań woleli nie czekać aż wróci tu książę ponownie z większymi siłami i zburzyli go sami. Kolejną budowlą obronną był tu niewielki zameczek krzyżacki w 1454 roku zburzony przez mieszczan gorzowskich w czasie ich buntu przeciw zakonowi. Roztacza się stąd wspaniały widok na Santok, grodzisko, pradolinę i część wysoczyzny. Przecinamy drogę nr 158 Gorzów Wlkp. - Drezdenko (13,8 km), obok budynek dawnego zajazdu. Nie dojeżdżając do budynku stacji PKP w Santoku (14,4 km) skręcamy w prawo w dolinę Noteci i Polki by zaraz potem za mostkiem w lewo wałem. Przestrzenie doliny Starej Noteci, Polki i Noteci wydają się bezkresne dla mieszkańca betonowych bloków mieszkalnych Gorzowa Wlkp. Pełno tu ciszy, samotności i spokoju. Docieramy do niewielkiej osady Brzezinka (21,4 km) przy drewnianym krzyżu poprzez most przekraczamy Polkę i po dotarciu do przejazdu kolejowego wkraczamy w lasy Puszczy Gorzowskiej i do węzła szlaków pieszych - żółty i zielony (23,0 km) i połączenia ze rowerowym szlakiem żółtym (na wprost do Strzelec Krajeńskich w prawo doprowadzają po kilometrze do stacji PKP w Górkach Noteckich. Górki Noteckie - rezerwat przyrody „Zdroiskie Buki” - Zdroisk - Santoczno. Długość - 11,5 km Szlak niebieski wiedzie doliną rzeki Santocznej w najpiękniejszym jej fragmencie, wśród przepięknych lasów bukowych, ponad meandrującą rzeką. Technicznie łatwy z możliwością kontynuacji rowerowym szlakiem zielonym (13,4 km) lub czerwonym (15,6 km) do Gorzowa Wlkp. Szlak rozpoczyna się przy węźle szlaków pieszych (zielonym i żółtym) i rowerowym (0,0 km) dokąd dotrzeć możemy rowerowym szlakiem niebieskim z Santoka PKP (8,6 km) lub szlakami pieszymi zielonym i żółtym z Górek Noteckich PKP (1,0 km). Jedziemy drogą leśną wraz ze szlakiem pieszym zielonym do granic rezerwatu (1,2 km) „Zdroiskie Buki”. Jest to wyjątkowy na niżu rezerwat leśny o powierzchni 75,57 ha powołany w celu ochrony lasu mieszanego o zdecydowanej przewadze buka rosnącego na głęboko wciętych zboczach meandrującej rzeki Santocznej. Jadąc ponad malowniczymi zakolami rzeki napotykamy sto dwadzieścia metrów od granic rezerwatu zadaszoną wiatę i ławki. Rezerwat kończy się przy ośrodku szkoleniowo-rekreacyjnym ”Zdroisk” (5,2 km) Zakładów Energetycznych w Gorzowie Wlkp.. Szeroką drogą, wśród zabudowy domków letniskowych docieramy do Zdroiska. Wieś z dawniej istniejącym tu młynem, po którym pozostał tu obecnie tylko staw młyński. Przy szlaku mijamy symboliczny cmentarz z ołtarzem polowym niemieckich żołnierzy poległych w okresie I wojny światowej. Przecinamy (6,8 km) drogę nr 22 Gorzów Wlkp. - Strzelce Krajeńskie i asfaltem poprzez lasy do skrętu w lewo (10,3 km) w drogę leśną, która doprowadza nas do wsi Santoczno (11,3 km) przy węźle pieszych szlaków turystycznych, obok jednonawowego kościoła szachulcowego wyposażonego w empery. Powstał on w 1767 roku w wyniku adaptacji budynku dawnej huty. Istniejącą wieżę dobudowano w 1819 roku. Obok klasycystyczny dawny dom pastora z XIX wieku rozbudowany o skrzydło w XX wieku i nakryty dachem naczółkowym. Wieś położona nad rynną polodowcową jeziora Mrowinko staje się coraz popularniejszą miejscowością letniskową. Przez mostek na Santocznej obok spiętrzenia przy nieistniejącym młynie dojeżdżamy do węzła szlaków (11,5 km) rowerowych gdzie kończy się szlak niebieski. Gorzów Wlkp. - Kłodawa - Mironice - Santocko - Marwice Długość 17,3 km Szlak czarny wiodący przez zróżnicowany przyrodniczo, krajobrazowo i krajoznawczo teren. Łatwy technicznie z długim przejazdem drogą dla rowerów. Szlak rozpoczyna się przy dworcu PKP (0,0 km) w Gorzowie Wlkp. by ul. Składową i Garbary doprowadzić nas do bramy parku (4,78 ha) Wiosny Ludów. Jedziemy przez piękne aleje kasztanowców czerwonych lub platanów widząc z brzegów sztuczne jezioro z wysepką zasiedloną przez kaczki krzyżówki. Warto zatrzymać się tu na chwilę by odpocząć na ławeczce wśród róż by poszukać tak rzadkie drzewa jak kłęk kanadyjski, wajgela cudowna czy perełkowiec. Kontynuujemy jazdę ul. Łokietka, Dąbrowskiego i Wyszyńskiego wraz ze znakami zielonymi szlaku nr 2 do ronda (2,7 km) gdzie za rondem dalej prosto do początku drogi dla rowerów (5,7km). Nią wkrótce dojeżdżamy do stanicy rowerowej nad jeziorem Kłodawskim ze stołami, ławkami i miejscem na ognisko (7,6 km). Tu w prawo do kąpieliska i rowerowego toru sprawnościowego lub dalej prosto drogą dla rowerów do centrum Kłodawy (8,9 km) - opis wsi trasa nr 1. Przy węźle szlaków rowerowych skręcamy w lewo by wraz ze szlakiem czerwonym dotrzeć do Mironic (11,4 km) - wsi o średniowiecznym rodowodzie, która należała od 1300 roku do zakonu cystersów. Dwór z 1830 roku otoczony parkiem krajobrazowym należy obecnie do właściciela prywatnego. Samodzielnie już szlakiem czarnym poprzez pola wjeżdżamy do Santocka (13,1 km) - opis trasa nr 2 . Tu skręcamy w lewo mijamy neogotycki kościół i dojeżdżamy do kolejnej krzyżówki (14,1 km) gdzie skręcamy w prawo. Jedziemy przez niewielki las, przecinamy drogę nr 3 (16,4 km) i wkrótce stajemy przy romańskim kościele (17,3 km) w centrum Marwic. |
| W mieście jest wiele miejsc, w których można się spotkać, posłuchać muzyki, wymienić poglądy lub po prostu podziwiać dzieła uznanych artystów. Od ponad dwudziestu lat działa Biuro Wystaw Artystycznych, niemal co miesiąc przedstawiające nową ekspozycję. Biuro gromadzi także dzieła sztuki współczesnej, które w formie wystaw czasowych prezentowane są miłośnikom sztuki. Dziś BWA wchodzi w skład Miejskiego Centrum Sztuki. Dzięki prężnie działającym galeriom wielbiciele malarstwa i fotografii mogą nie tylko poznawać, lecz także nabywać wartościowe dzieła sztuki współczesnej. Każdy może też uczestniczyć w cyklicznych imprezach kulturalnych, których w Gorzowie nie brakuje. Do największych należą: Reggae na Wartą, „Romane Dyvesa” - Międzynarodowe Spotkania Zespołów Cygańskich, Biennale Sztuki Sakralnej, Konfrontacje Fotograficzne, Gorzowskie Spotkania Teatralne, Pomorska Jesień Jazzowa. Współpraca międzynarodowa miasta owocuje między innymi koncertami symfonicznymi Państwowej Orkiestry Brandenburgii, które na stałe wpisały się już w kulturalny krajobraz Gorzowa. Tradycyjnie co roku w czerwcu odbywają się Dni Gorzowa - święto miasta jednoczące jego mieszkańców. Liczne atrakcje, koncerty, konkursy i festyny ściągają amatorów dobrej zabawy z całego regionu, a nawet z pobliskich Niemiec. Od 1980 roku w Gorzowie działa znany nie tylko w kraju Jazz Club „Pod Filarami”. W jego ofercie można odnaleźć regularne koncerty jazzowe i bluesowe. Grały tu już największe światowe sławy. Raz w miesiącu odbywa się Mała Akademia Jazzu, adresowana do dzieci i młodzieży. Dzięki nawiązanej niedawno współpracy z Bet TV International Jazz Club „Pod Filarami” staje się znany także za oceanem. Obiekty kulturalne: - Muzeum Sztuk Dawnych - ul. Warszawska 35, tel. 0957323814, www.muzeumlubuskie.pl Cykliczne imprezy kulturalne: - Doroczna wystawa fotograficzna - luty |
