Historia

Wzmiankowany w 1350 roku ma niewątpliwie znacznie wcześniejszą metrykę, sięgającą pierwszej połowy XIII wieku, na co wskazuje słowiańska nazwa. W czasie lokacji przeprowadzonej bez obcych kolonistów, otrzymał układ ulicowy. Wieś nosiła nazwę Urad do 1608 roku, kiedy zniemczono jej brzmienie. Duży rozwój przestrzenny Uradu nastąpił już przed XIX wiekiem, gdyż w 1800 roku liczył on 559 mieszkańców, i 111 domów mieszkalnych. Do dóbr uradzkich należały ziemie po drugiej stronie Odry, gdzie był także folwark. Komunikację przez Odrę zapewniał prom. Wieś miała kościół, zniszczony po 1945 roku. Miejsce jego lokalizacji pokazują resztki cmentarza z zachowaną zielenią.

Archeologia

Badania powierzchniowe wykazały istnienie osadnictwa pradziejowego na tym obszarze. Zewidencjonowano 20 stanowisk archeologicznych. Są to osady kultury łużyckiej epoki brązu, starożytności, okresu rzymskiego i wczesnego średniowiecza, cmentarzyska kultury łużyckiej epoki brązu oraz liczne ślady i punkty osadnicze z epoki kamiennej, kultury łużyckiej halsztatu i średniowiecza.

Krajobraz

Zwarta zabudowa zagrodowa położona jest na płaskim terenie w otwartym krajobrazie o walorach rekreacyjnych. W pobliżu rzeka Odra.

Rozplanowanie

Wieś o planie ulicowo-placowym położona przy drodze drugorzędnej z drogi głównej Cybinka – Słubice.

Zabudowa

Zabudowa zwarta kalenicowa pochodzi z XIX wieku, a szczególnie z jego drugiej połowy. Niepełne i nieliczne zagrody na planie litery „L" usytuowane są przy wspólnej linii rozgraniczeń i nieco zróżnicowanej linii zabudowy. Wiele budynków z pierwszej połowy XX wieku. Nie brak zabudowy współczesnej. Na początku XX wieku we wsi zbudowano szkołę, zajazd i dom ludowy, który zaadaptowano w drugiej połowie XX wieku na kaplicę.

Zieleń

We wsi ewangelicy założyli trzy cmentarze. Dwa w pierwszej połowie XX wieku i trzeci ze względu na zły stan zachowania trudny do datowania. Jeden z nich, położony w centrum wsi, założono na planie trudnym obecnie do ustalenia, wprowadzając aleję kasztanowców. Zachowane nieliczne fragmenty wolnostojących nagrobków nie pozwalają na ich datowanie. Drugi cmentarz położony był przy skrzyżowaniu dróg wiejskich. Czas powstania bez analizy kartograficznej trudny do ustalenia. Trzeci, przy kaplicy, założono na planie prostokąta, na nim rosną lipy.

Stan zachowania

Wieś o zachowanym, pierwotnym rozplanowaniu. W przestrzeni historycznej ukazały się nieliczne, dysharmonizujące budynki współczesne. Dom ludowy stracił swoją funkcję. Obecnie jest tu kaplica. Stan zabudowy zagrodowej dobry. W pojedynczych budynkach powiększono otwory okienne likwidując przy tym ozdobną stolarkę. Po 1945 roku rozebrano kościół. Miejsce jego lokalizacji pokazują resztki cmentarza z nie pielęgnowaną wysoką zielenią. Są ponadto dwa inne miejsca po cmentarzach, z których jeden zamieniono na park wiejski, a drugi zniwelowano. Z niego pozostały jedynie dwa klony.

Znaczenie kulturowe

Kulturową wartością niewątpliwie są stanowiska archeologiczne, które podlegają ochronie konserwatorskiej. Dlatego też prace ziemne na tych obszarach wymagają nadzoru archeologa. Wieś zachowała swój zagrodowy charakter oparty o średniowieczny plan ulicowo-placowy. Powstało szereg interesujących budynków o bogatym detalu architektonicznym. Były cmentarz położony w centrum wsi jest dobrym przykładem adaptacji cmentarza na park wiejski.