DOBIEGNIEW (do 1945 Woldenberg) - piękne miasteczko położone przy płd.-wsch. brzegu jeziora Wielgie, na Pojezierzu Dobiegniewskim, na skraju Puszczy Drawskiej i skrzyżowaniu dróg nr 22 i 160, w odległości 46 km od Gorzowa Wlkp., przy głównej linii kolejowej ze Szczecina do Poznania.
Jesiennie w Dobiegniewie
Zdjęcie: Grażyna Jawień
W odległości 10 km na północny wschód od miasta znajduje się Drawieński Park Narodowy oraz unikalny zabytek techniki - elektrownia wodna "Kamienna". Bogactwem gminy Dobiegniew są lasy w większości Puszczy Drawskiej. Licznie na tym terenie występują dęby (także dąb czerwony), buki, świerki oraz jodły stanowiące dziki, puszczański charakter.
Spływy kajakowe
Spływy kajakowe Międzyrzecką Strugą...więcej »»
Historia
Najstarszą formą osadniczą był gród, którego położenie nie zostało dotychczas zlokalizowane. Pod jego zapewne opieką rozwinęła się osada targowa, która dala początek dzisiejszemu miastu. Nazwa jego pochodzi od imienia właściciela lub założyciela miasta. W 1250 r. książę wielkopolski Przemysł I nadał Dobiegniew cysterkom z Owińsk pod Poznaniem. Około 1296 r. został opanowany przez margrabiów brandenburskich i włączony do tzw. Nowej Marchii. Pomimo tego cysterki owińskie zachowały pewną zwierzchność nad miastem aż po wiek XV. Data lokacji nie jest znana. Prawdopodobnie prawa miejskie otrzymał w 1298 r. Do 1313 r. została przesiedlona na przedmieścia ludność polska. W XIV w. miasto otoczone zostało murami obronnymi. W latach 1402—1454 znalazło się przejściowo w posiadaniu Krzyżaków.
Dobiegniew leżał na ważnym szlaku handlowym Szczecin — Drezdenko — Poznań oraz przy drodze do Kostrzyna, toteż znany był jako miasto handlowe. Żywe stosunki pod tym względem łączyły go z Wielkopolską. Kupcy dobiegniewscy byli do 1660 r. zwolnieni z polskiego cła granicznego. Po wojnie 30-letniej do Dobiegniewa napłynęło wielu polskich osadników. Miasto kilkakrotnie niszczone było pożarami. Nie rozwinęło się nigdy pod względem przemysłowym. Połączenia kolejowe, uzyskane ze Stargardem Szczecińskim w 1847 r. i z Krzyżem w 1849 r., nie poprawiły sytuacji gospodarczej. Wykorzystano jedynie położenie nad jeziorem; miasto miało charakter miejscowości letniskowej.
W czasie II wojny światowej istniał w Dobiegniewie duży obóz jeniecki dla oficerów polskich, znany jako Oflag II C Woldenberg. Został on założony wiosną 1940 r. i mieścił się przy drodze do Strzelec Krajeńskich, ok. 1,5 km od centrum. Przebywało w nim około 6 tysięcy oficerów i ok. 700 podoficerów i szeregowców. W obozie jeńcy prowadzili ożywioną konspiracyjną działalność polityczną i wojskową, a także szeroko rozwiniętą pracę kulturalno-oświatową i naukową. Te formy pracy podtrzymywały jeńców na duchu, budziły nadzieje, pozwalały przetrwać. Obóz ewakuowano 25. 01. 1945 r. w trzech kolumnach marszowych. Dwie kolumny wyzwolone zostały przez wojska radzieckie w miejscowości Dziedzice k. Barlinka (29. 01. 1945 r.), a trzecią wyzwolono dopiero w głębi Niemiec (3. 05. 1945 r.).
W latach 1940—1945 na terenie Dobiegniewa istniało także więzienie dla obcokrajowców, głównie Polaków. Po ciężkich walkach Dobiegniew został opanowany 29 I 1945 r. przez wojska radzieckie. Po wojnie miasto zostało uporządkowane i zagospodarowane.
 |  |
Kościół parafialny | Fragment dawnego obozu jenieckiego Woldenberg |
Zabytki
Z zabytkowej zabudowy starego miasta zachował się jedynie kościół i fragmenty murów obronnych i czata strażnicza z XIV wieku. Korpus kościoła gotyckiego wzniesiono w pocz. XIV w. W końcu XV w. dobudowano prezbiterium, a w 1725 r. zakrystię. Obecna neogotycka wieża wzniesiona została w 1859 r. Kościół jest halowy, trzynawowy z wyodrębnionym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Korpus pięcioprzęsłowy, nakryty jest pozornymi sklepieniami z lat 1852—1854 (pierwotne gotyckie sklepienia uległy zniszczeniu w wyniku pożarów w latach 1618 i 1641). Prezbiterium trzyprzęsłowe z krzyżowo-żebrowymi sklepieniami. Z zewnątrz kościół jest oskarpowany. Zachowały się dwa gotyckie portale z 1 poł. XIV w., z których południowy zdobiony jest fryzami z glazurowanych płyt, dekorowanych motywami jeźdźców, zwierząt, smoków, masek i winnej wici. Wewnątrz kościoła w lewej nawie tryptyk z XIV w., a na ołtarzu w nawie prawobocznej Madonna Obozowa — dzieło jeńca Oflagu II C, prof. S. Horno-Popławskiego — znanego polskiego rzeźbiarza okresu międzywojennego. W 1970 r. otwarto w szkole izbę pamiątek Oflagu II C, w której zgromadzono wiele eksponatów związanych z kampanią wrześniową i obozem.
Z murów obronnych wzniesionych z cegły w 2 poł. XIV w. na miejscu wcześniejszych obwarowań drewniano-ziemnych zachowały się tylko trzy odcinki. Przy ul. Szpitalnej zachował się klasycystyczny spichlerz dworski z 1 poł. XIX w., założony na rzucie prostokąta. W parku miejskim o pow. 1,50 ha rosną drzewa gatunków rodzimych, m.in. lipa drobno-listna o obw. 450 cm, wys. 20 m, wieku ok. 300 lat — pomnik przyrody. Na terenie byłego obozu znajduje się pamiątkowa płyta odsłonięta w 1966 r.
Źródła: B. Kucharski „Ziemia Gorzowska - szlaki piesze”, www.wiedza.servis.pl
Zdjęcia w galerii Staszek Pietkiewicz
