Rąpin

Opis

Ogólna charakterystyka przyrodnicza oraz położenie wsi Rąpin

Wieś Rąpin administracyjnie położona jest w gminie Drezdenko, powiat strzelecko-drezdenecki, województwo lubuskie. Położenie fizyczno-geograficzne wsi Rąpin: położona jest w Prowincji Niżu Środkowoeuropejskiego, w Prowincji Pojezierzy Południowobałtyckich, w Makregionie Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, Mezoregionie Kotliny Gorzowskiej, natomiast geomorfologicznie w III Krainie Wielkopolsko- Pomorskiej, Dzielnicy IV Kotliny Gorzowskiej, Mezoregionu Puszczy Noteckiej.

Występują tutaj wyższe i niższe tarasy, rozległe pola sandrowe oraz liczne wały wydmowe. Obszar ten, przed ostatnim zlodowaceniem, był płaską równiną, powstałą w wyniku ustąpienia jeziora plioceńskiego. Pod koniec epoki lodowcowej powstałe w wyniku topnienia lądolodu ogromne masy wody naniosły na ten obszar wielkie ilości piasku. W miarę opadania wód wytworzyły się tarasy zalewowe, wzniesione na 25 – 35 m.n.p.m.

Wieś obejmuje swym zasięgiem tereny na północy od wsi Trzebicz do położonej na południu wsi Grotów w linii prostej 2 km. W linii wschód-zachód grunty wsi rozciągają się od miejscowości Marzenin do miejscowości Gościm tj. około 8 km w linii prostej.

Rąpin dzieli na 2 części droga łącząca Międzychód z Drezdenkiem (obecnie droga asfaltowa) zbudowana w 1877– 1880 r.

Rzeźba terenu

Obszar Rąpina został ukształtowany w czasie ostatniego zlodowacenia zwanego bałtyckim i stanowi formację pochodzenia wodno-lodowcowego. Ukształtowanie terenu wsi jest równinne, miejscami lekko faliste, w części południowo- wschodniej i południowo-zachodniej faliste. W niektórych miejscach występują obniżenia terenowe, niekiedy bezodpływowe po wyschniętych jeziorach o kształcie wydłużonych rynien. Urozmaiceniem terenu jest 12 jezior śródlądowych. Jeziora występują głównie w zachodniej części wsi. Powierzchnie jezior wynoszą odpowiednio od 20 do 130 ha. Brzegi jezior są równinne, tworzą strome skarpy.

Klimat

Panujący tu klimat należy do tzw. „strefy suchej’’ z dużym wpływem klimatu morskiego. Charakterystyczna jest stosunkowo niska amplituda rocznych wahań temperatur, mocno opóźniona wiosna i początek lata, oraz ciepła jesień i łagodna zima.

Szata roślinna - ogólna charakterystyka

Na obecną szatę roślinną, jaka występuje na i wokół ws,i decydujący wpływ miały klimat oraz działalność ludzka.

Historia roślinności regionu liczy około 12 tysięcy lat. Koniec epoki lodowej nastąpił 10 tysięcy lat temu (Tobolski 1975 – 1976). Po ustąpieniu lodowca rozwinęła się bezleśna tundra, przechodząca w miarę polepszania się klimatu w formacje roślinne stepowo-leśne. Dalsze ocieplanie klimatu spowodowało, że powstały formacje brzozowo – sosnowe. Początek panowania lasów na tym terenie uważa się okres między plejstocenem i holocenem. W skład wczesno holoceńskich zbiorowisk leśnych wchodziła brzoza, a później sosna. Okres preborealny trwał około 500 lat. Następny okres, był to okres panowaniu lasów mieszanych liściastych, kolejny  – subborealny (4 000 lat temu), charakteryzował się większą wilgotnością i niższymi temperaturami, a na odpowiednie siedliska masowo wkroczył grab. Ostatnim gatunkiem jaki wstąpił na początku okresu subatlantyckiego na Pomorzu, był buk. Okres ten trwał około 2 500 lat i trwa do chwili obecnej. W tym czasie znacznie zmniejszył się udział takich gatunków, jak: lipa, dęb, wiąz, sosna. Na współczesny wygląd szaty roślinnej miała wpływ działalność człowieka, często destrukcyjna.

Obecnie na terenie wsi dominują drzewostany sosnowe - monokultury. Zachowały się również niewielkie powierzchnie drzewostanów liściastych, głównie dębowych na siedliskach grądowych oraz lasów bukowych. Przez ostatnie stulecia lasy były pustoszone przez: - wylesienia, - niekontrolowaną rabunkową eksploatację, zręby odnawiane były z reguły sosną, pożary i gradacje szkodliwych owadów.

Destrukcyjna działalność człowieka doprowadziła do zubożenia siedlisk oraz zbiorowisk leśnych. Procesy te nasiliły się szczególnie w ostatnim stuleciu w wyniku regulacji rzek, a w szczególności Noteci oraz melioracji odwadniających. Gospodarka leśna polegająca na protegowaniu sosny przyczyniła się do eliminacji gatunków liściastych. Dodatkowo, sprowadzono gatunki obce geograficznie i regionalnie, takie jak modrzew, topole, dąb czerwony, daglezję, świerk i akacje. Procesy te doprowadziły do degeneracji biocenoz leśnych, jednak nie spowodowało to zatarcia różnorodności zbiorowisk roślinnych. tzw. borealny, charakteryzował się bezwzględną dominacją sosny.

W tym czasie pojawiły się takie gatunki, jak: wiąz, olsza i leszczyna. Okres atlantycki (około 7 000 lat temu) był okresem w którym nastąpiło optimum klimatyczne, pojawiły się takie gatunki drzew, jak: dąb, lipa, a na siedliskach wilgotnych jesion i olsza.

Historia osadnictwa

Z Niemieckiego Eschbruch. Brating wymienia w 1809 roku dwie osady Eschbruch i Kl. Eschbruch, nazwa oznacza jesionowe błoto. Nazwa polska utworzona została od pobliskiego jeziora Rumpin See. Kolonia została założona w 1747 roku przez urząd domeny w Drezdenku. Osiedlono tu 22 kolonistów z Polski (,,um Polnische Ruckwanderc”), którzy otrzymali gospodarstwa liczące od 25 do 40 mórg ziemi. Mieli oni ograniczony czas dzierżawy, dopiero po latach uzyskiwali dzierżawę wieczystą, zaś zapis umowy zawierał ustęp, który utrudniał lub zabraniał sprzedaży gospodarstw.

Wielu kolonistów posiadało nieograniczone prawo do karczunku lasu. Podczas zakładania wsi ustalono plan zabudowy, każdy kolonista budował zagrodę na swoim gruncie. W 1809 roku mieszkało tu 34 kolonistów olęderskich i (Olędrzy – pierwotnie osadnicy z Fryzji i Niderlandów, najczęściej wyznania mennonickiego, którzy w XVI-XVII wieku zakładali wsie w Prusach Królewskich, wzdłuż Wisły i jej dopływów, na Kujawach, Mazowszu i w Wielkopolsce. Posiadali umiejętność melioracji i reprezentowali wysoką kulturę rolną. Byli wówczas najzamożniejszą grupą chłopów. Zachowywali wolność osobistą, własną religię i przekonania. Dzięki wielowiekowemu doświadczeniu w walce z zalewem wody, wyniesionemu z ojczyzny, potrafili oni użytkować, drogą zakładania całego systemu rowów, tam i grobli, nawet całkiem nieużyteczne połacie ziemi, z pozoru nie nadające się do prowadzenia działalności gospodarczej, doprowadzić do stanu kwitnącej kultury).

Na początku XIX w. wieś składała się z 4 kolonistów uprawiających łącznie 163 morgi ziemi. W 1939 roku było tu 166 indywidualnych gospodarstw domowych. Wieś była dobrze zorganizowana od strony społeczno – kulturalnej, co szczególnie widoczne jest w okresie międzywojennym. Posiadała ona sale zebrań, bar i trzy sklepy. Istniały też stowarzyszenia: Klub Kombatantów i Liga Kobiet.

W Rąpinie znajduje się po ewangelicki kościół Nawiedzenia NMP i obecnie jest Świątynią Proparafialną. Wybudowany został w latach 1898-1903. Proboszczem jest ksiądz Jan Brzozowski. Terytorium parafii obejmują wsie: Rąpin, Grotów, Lubiatów i część Marzenina. Kościoły filialne znajdują się: w Grotowie – kościół pw. Matki Boskiej Królowej Polski i w Lubiatowie – kościół pw. Św. Józefa.

Ołtarz główny ustawiony jest w centrum prezbiterium, na tle trzech łukowych okien. Większe, środkowe okno, zabudowano witrażem przedstawiającym Chrystusa Zmartwychwstałego, dwa boczne witraże z motywami roślinnymi. Okna nawy głównej wyposażono w witraże z czystego szkła. Nawa ołtarzowa, murowana była z cegły i nakryta została płytą z piaskowca. Nastawa ołtarzowa, bardzo skromna, wykonana była z drewna, a jej centrum stanowił krzyż. Po prawej stronie ołtarza ustawiono chrzcielnicę z piaskowca, natomiast po lewej stronie, w nawie zboru, ustawiono drewnianą ambonę. Zbór oddano wiernym do sprawowania liturgii pod koniec 1903 r., świadczą o tym napisy na kilku sprzętach znajdujących się w świątyni. Organy wykonane w Szczecinie przez B. Bruneberga zainstalowano w świątyni w 1903 r. W tym samym roku L. Bengesch ofiaruje dla zboru żyrandol oraz 6 sztuk bocznych kinkietów, co potwierdza napis na podstawie żyrandola. Z tego samego roku pochodzi umieszczony na wieży dzwon w tonacji „fis”. Na cynkowym naczyniu umieszczonym w czaszy chrzcielnicy widnieje napis: „Gesch. V. Johanes Grundler, Pfarer in Eschbruch 1887– 1905”. Ostatecznie o dacie oddania świątyni do użytku w 1903 r. przesądza tekst wyryty na podstawie pucharu – wazonu, o treści: „Gewidmel von der ev. Frauenhilse Eschbruchzum 25 Jahr Jubilaum der Kirche 22.X.1928”. Z zapisu na czaszy chrzcielnicy należy wnioskować, że przed 1898 r. istniała inna świątynia, zapewne wybudowana z chwilą zakładania wsi, jak to miało miejsce we wszystkich pobliskich miejscowościach.

21 marca 1897 r. został posadzony przy starym kościele dąb - ku czci - cesarza Wilhelma I w 100 rocznicę jego urodzin (podobnie uczyniono w Trzebiczu i Grotowie) – obecnie jest to pomnikowy dąb o obw. 370 cm.

Obok kościoła w okresie międzywojennym wybudowano pastorówkę, piętrową na kamiennej podmurówce (dziś plebania).

Parafia ewangelicka w Eschbruch obejmowała miejscowości: Eschbruch (Rąpin),Marienthal (Marzenin), Modderwiese (Grotów) i Lubiath (Lubiatów).

Po drugiej wojnie światowej, w 1945 roku zbór ewangelicki został przejęty przez polskie władze kościelne. W trudnych latach powojennych kościół był utrzymywany w dobrej kondycji przez księży i parafian. W latach 1983 – 88 kościół poparafialny oraz kościoły filialne i plebania zostały gruntownie odnowione. Do kościoła parafialnego dobudowano zakrystię. Dzieła tego dokonał ksiądz proboszcz Henryk Walczak CRL wraz z mieszkańcami wioski. W dowód zasług ofiarnemu duszpasterzowi parafianie ufundowali tablicę pamiątkową, którą umieszczono na zewnętrznej ścianie kościoła. Obecny proboszcz ks. Jan Brzozowski CRL w 2010 r. rozpoczął niezbędne remonty kościołów poparafialnych i plebanii. Silny wzrost gospodarczy Rąpina rozpoczyna się w latach siedemdziesiątych XIX w. W 1877 - 1880 r. połączono szeroką, utwardzoną drogą Drezdenko z Międzychodem. Miało to duże znaczenie dla dalszego rozwoju wsi – Eschbruch. Przemiany, jakie wówczas nastąpiły widać w samym budownictwie, gdzie dotychczas powszechnie stosowany tzw. pruski mur, zastąpiły domy murowane z czerwonej cegły. Dotyczy to nie tylko budynków mieszkalnych, ale również zabudowań gospodarczych i inwentarskich, w których do dziś znajdują się pozostałości np. po centralnym ogrzewaniu. Przemiany nastąpiły również w uprawie roli. Istniał tu także drobny przemysł drzewny - tartaki, stolarnie.

W 1933 roku Rąpin liczył 646 mieszkańców. W tym samym roku uruchomiono sieć elektryczną. Były również młyny – wiatrak w wschodniej części wsi oraz wodny w zachodniej części. Ciekawie rozwiązano napęd młyna wodnego, nie było nim koło wodne, lecz turbina znajdująca się w wnętrzu stalowej rury, przez którą przepływała woda - dzisiaj istnieją tylko fundamenty, młyn został rozebrany pod koniec lat sześćdziesiątych minionego stulecia na remont jednego z gospodarstw – ostatnim mieszkańcami młyna była rodzina Państwa Borkowskich.

Na potrzeby II wojny światowej wybudowano dwie strzelnice. Jedna w centrum wsi z betonowym łapaczem kul, druga położona w lesie wykopana w gruncie na terenie obecnego leśnictwa Wilcze Doły. Z inicjatywy mieszkańców postanowiono wybudować molo, na jeziorze Morawy. Wraz z kąpieliskiem, które miało nosić nazwę –(podanie ustne),,Pod krzywą brzozą”. Przez dwie zimy na lód furmankami wożono piasek pod przyszłe molo. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił dokończenie projektu.

Po zakończeniu działań wojennych Rąpin został przyłączony do Polski. Istniejące dzisiaj gospodarstwa zasiedlili Polacy, którzy głównie przybyli z dawnych terenów Polski, tj. dzisiejszych kresów wschodnich m. in. z Ukrainy oraz spod Warszawy, pobliskiego Sierakowa, Drawska i Czarnkowa. Napływająca ludność ze wschodu została pozbawiona swoich dóbr po ustaleniu nowych granic Polski, ich ziemie zostały zajęte przez Rosjan. Wysiedleni Polacy w zamian obejmowali gospodarstwa po wysiedlonych Niemcach. Rządy sprawowane były przez partię komunistyczną podporządkowaną Związkowi Radzickiemu. Mimo to, ludzie z wielkim zapałem pracowali na odbudowę stolicy i innych miast oraz gospodarki i przemysłu.

Rolnicy musieli bezpłatnie oddawać część swoich plonów (tzw. kontyngent). Wieś stawała się coraz uboższa. Rolnikom nie starczało środków finansowych, a także trudno było zakupić materiały budowlane i maszyny rolnicze. Gospodarstwa podupadały. Ta sytuacja zmusiła nie których rolników do oddawania ziemi na skarb państwa, w zamian za niskie renty rolnicze. Wielu młodych mieszkańców wsi wyjechało w poszukiwaniu zatrudnienia do dużych miast, a od lat 80-tych do chwili obecnej wyjeżdża również za granicę. Wioski nie miały szans na prężny rozwój. Zostało mało gospodarstw i niewiele wybudowano nowych domów, ponieważ materiały budowlane były reglamentowane dla odbiorców indywidualnych. Łatwiej było uzyskać środki na budowę obiektów użyteczności publicznej.

W Rąpinie w 1985 r. oddano do użytku remizę strażacką wybudowaną przez mieszkańców wsi w czynie społecznym. Miejscowy sport.

Gra w piłkę nożną jest jedną z niewielu atrakcji nie tylko miejscowości Rąpin, lecz i okolicznych wsi. Rozgrywki piłkarskie jednały wieś od czasu zakończenia II wojny światowej, było to bardzo ważne, ponieważ nowi osiedleńcy pochodzili z różnych stron kraju. Mieszkańcy spontanicznie grali w piłkę nożną. Mecze rozgrywane były nieregularnie, głównie między sobą z rzadka między wioskami. W roku 1978, z inicjatywy młodych ludzi, postanowiono, że od tej pory gra w piłkę nożną będzie wizytówką Rąpina. Powołana drużyna zaczyna brać udział w rozgrywkach piłkarskich organizowanych przez Gorzowski Okręgowy Związek Piłki Nożnej. W tamtych latach jedynym sponsorem drużyny było Nadleśnictwo Karwin, które udostępniło teren dawnego lotniska pod boisko do gry, barakowóz na szatnię oraz zapewniło transport na mecze wyjazdowe. Wtedy powstała nazwa zespołu - ,,Leśnik” Rąpin. Sprzęt sportowy tj. koszulki , buty, getry i piłki do gry, finansowany był przez samych zawodników ,,Leśnika” Rąpin. Trzon drużyny stanowili piłkarze urodzeni w latach 1960 – 1964. Gdy nadszedł czas powołań do służby wojskowej zespół powoli zaczął upadać, aż w końcu drużynę rozwiązano. W roku 1996 drużynę ,,Leśnika” Rąpin reaktywowano, powołano Zarząd, prezesem na wiele lat został Kazimierz Kościelniak. Od tej pory drużyna uczestniczy w rozgrywkach ,,A” klasy.

Klub piłkarski działa prężnie, do sukcesów należy zaliczyć doprowadzenie płyty boiska do jednej z najlepszych w północnej części województwa lubuskiego, wybudowano szatnię dla zawodników, ujęcie wody do nawadniania płyty boiska oraz zadbano o otoczenie. Drużyna z małego Rąpina rywalizowała grając z zespołami piłkarskimi z Kostrzyna, Słubic, Międzyrzecza, Skwierzyny i z wieloma innymi drużynami z dużo większych miejscowości.

W najlepszym okresie klub zrzeszał blisko 60 zawodników w 3 grupach wiekowych. Zainteresowanie meczami było bardzo duże, frekwencja na meczach sięgała nawet do 300 osób i nie byli to tylko kibice z Rąpina. Gdy drużyna awansowała do IV ligi Zarząd klubu nie był w stanie sprostać wezwaniom, jakie narzucała przynależność do tej klasy rozgrywek - zarówno finansowym, jak i organizacyjnym i z tego powodu doszło do połączenia z drużyną ,,Lubuszanina” z pobliskiego Drezdenka.

 

Źródło informacji: komentarz nadesłany przez Jarka M.