Górki Noteckie

Opis

GÓRKI NOTECKIE (Gurkow)- duża wieś nad rzeką Pełcz, położona przy linii kolejowej z Gorzowa Wlkp. do Krzyża, 6 km na południe od miejscowości przyłęg i 9 km na zachód od Zwierzyna. Sklepy, PKP, PKS.  Kościół neogotycki z 1818 roku.

HISTORIA:
Najstarsze ślady osadnictwa sięgają neolitu. Osadę z tego okresu odkryto na piaszczystym polu na południu od szosy do Przysieki. W latach 2500 - 1800 p.n.e. zamieszkiwała tu ludność kultury amfor kulistych. Ślady następnych grup ludności pochodzą z przełomu III i II tysiąclecia p. n. e. i należą do kultury ceramiki  sznurowej. W 1935 r. 4 km na południe od Górek znaleziono duże naczynie z małymi uszkami, należące zapewne do ludności kultury łużyckiej. W okresie rzymskim na wschód od obecnej  wsi prosperowała także osada, zaś z wczesnego średniowiecza (500 - 1100 r.) pochodzi odkryte w okolicy cmentarzysko. W tym mniej więcej czasie powstała istniejąca dziś oasada. O jej  wiekowości świadczą  zachowane w centrum  ślady owalnicy.
W średniowieczu wieś  związana była powinnościami z grodem w Santoku i dzieliła jego burzliwe dzieje. W 1260 r. wraz z północną częścią kasztelani santockiej przeszła na własność Brandenburgii. W 1326 r. po raz pierwszy wymieniona została w źródłach jako jedna z miejscowości zniszczonych  podczas najazdu Polaków i Litwinów. Wkrótce potem wieś stała się własnością Strzelec, ponieważ w 1337 r. margrabia Ludwik Starszy potwierdził miastu własność tego lenna. Użyto wtedy nazwy  ,,Gorick”,  w  następnych latach – Gorik, Gorka, Gorkow, w 1608 roku – Gorcke. Stąd niemiecka nazwa Gurkow. Historycy niemieccy nie ukrywali, że nazwa wywodzi się od słowiańskiego słowa „góra”, „pagórek”.
W 1609 r,  rejencja w Kostrzynie zarządziła, by każdy chłop z Górek dostarczał corocznie lekarzowi w Strzelcach sąg drewna oraz by  pracował na rzecz ratusza przez 4 dni: na ugorze, przy orce, przy siewach i nawożeniu. Chłopi  przeciwstawili się temu zarządzeniu. W 1610 r, Rada Miejska poinformowała rejencję o buncie podniesionym przez poddanych  w Górkach. Chłopi rzucili pod nogi sołtysowi  otrzymane rozkazy, wobec czego Rada nakazała zająć nieruchomości należące do  stawiających opór. Gdy  wójt Poetter ze swymi pachołkami chciał wykonać to  polecenie, chłopi odgrażali się, że połamią im karki. Ostatecznie Rada Miejska stłumiła bunt, aresztując jedną kobietę i 4 najstarszych członków gminy. 
Wielkie spustoszenie we wsi dokonała wojna 30 - letnia (1618- 1648). Rotmistrz von Seydlitz zrabował mieszkańcom całe bydło, a ich samych solidnie poturbował. Po 1648 r. wieś była wyludniona, opuścili ją nawet duchowni, którzy  swoje odejście umotywowali brakiem warunków egzystencji. W 1704 r. duża część Górek leżąca po prawej stronie Pełcza, została zniszczona na skutek pożaru. Drugi wielki pożar miał miejsce w 1723 r. Jeszcze cięższe chwile  przeżyła wieś w  okresie wojny siedmioletniej (1756-63). W dniu 3. 09. 1753 r. do Górek wpadł oddział Kozaków, którzy zrabowali wieś i dopuszczali się okrutnych czynów.
Wieś została objęta kolonizacją fryderycjańską. Zniesiono pańszczyznę, na przełomie 1763-64 r. Jeszcze długo po zakończeniu kolonizacji, jak podaje R. Maerz, w Górkach utrzymywała się ludność słowiańska, czyli polska. Na ten temat mamy wiele XVII i XVIII - wiecznych przekazów. Jednym z  nich jest list pastora Hierona Rostkowiusa z 1684 r., skarżącego się  swoim władzom, że w Górkach i Przyłęgu  kazania musi wygłaszać  po  polsku, gdyż nikt go nie rozumie.
W 1804 r, rozebrany został stary szachulcowy  kościół stojący na wzgórzu za wsią. Budowę nowego kościoła pośrodku wsi ukończono dopiero w 1818 r. Ważnym wydarzeniem dla mieszkańców Górek było otwarcie w październiku 1857 r. linii kolejowej. Stacja znajdowała się w odległości 1,5 km od wsi. W wojnie prusko-francuskiej w 1870 r. zginęło 5 mieszkańców Górek. W 1924 r. wieś została zelektryfikowana, w latach 30-tych wybudowano na terenie Górek liczne fortyfikacje żelbetonowe, których ruiny zachowały się do dzisiaj.
Górki zostały zajęte w dniu 31 stycznia 1945 r., przez oddziały 2 Armii Pancernej Gwardii. Wieś zasiedlili repatrianci z Polesia, którzy długo zachowali swój folklor.


Źródła: B. Kucharski "Ziemia Gorzowska - szlaki piesze",
www.zwierzyn.pl, http://pl.wikipedia.org/wiki/
Zdjęcia Staszek Pietkiewicz