DĄBRÓWKA WIELKOPOLSKA (Merica, Dammere, Gross Dammer, Dąbrówka Wielka- duża wieś, położona 3 km na północ od Zbąszynka, przy szosie i linii kolejowej do Międzyrzecza. PKP. PKS. Sklepy.
Stara osada słowiańska typu owalnicy z charakterystycznym planem wewnętrznym, zwanym „nawsiem". Jest to jedna z licznych wsi tego regionu, których nigdy nie udało się zaborcy zgermanizować. Polacy autochtoni stanowili tu zawsze przytłaczającą większość (w 1939 r. na 1287 mieszkańców wsi było 986 Polaków). Ludność polska pomimo silnego ucisku germanizacyjnego potrafiła zachować polską mowę i polskie obyczaje. W uznaniu zasług wieś w 1973 r. została odznaczona Krzyżem Grunwaldu II klasy.
We wsi znajduje się barokowy kościół p. w. Św. Jakuba zbudowany został w miejscu wcześniejszej, drewnianej świątyni, spalonej w 1660 roku. W XVIII wieku 
budynek został przebudowany i rozbudowany (do nawy od strony północnej dostawiono kaplicę). Kolejna przebudowa miała miejsce w latach 1979 – 1980. Murowana z cegły świątynia wzniesiona została na rzucie kwadratu, z zamkniętym półkoliście prezbiterium od strony wschodniej. Przy prezbiterium od północy znajduje się zakrystia, przy nawie – wspomniana wyżej kaplica. Wnętrze kościoła nakryte jest stropem, kaplica – sklepieniem żaglastym, zakrystia zaś – sklepieniem krzyżowym. Zachodnią elewację nawy i północną elewację kaplicy wieńczą barokowe szczyty. We wnętrzu kaplicy zachował się barokowy ołtarz. W pobliżu kościoła znajduje się dziewiętnastowieczna dzwonnica nakryta gontowym dachem.
W Dąbrówce Wlkp. zachował się także neorenesansowy pałac, wzniesiony w latach 1856 – 1859 dla barona von Schwarzenau, ówczesnego właściciela wsi. Autorem projektu był znany niemiecki architekt Fryderyk August Stüler. Okazała
bryła pałacu z czterema narożnymi wieżami, nakryta wysokim dwuspadowym dachem z ozdobną wystawką centralną, w sposób swobodny przetwarza popularny w okresie renesansu typ rezydencji, nawiązującej jeszcze do średniowiecznej architektury obronnej. Do pałacu, usytuowanego między stawem i parkiem, prowadzi umieszczone na osi, zamknięte półkoliście wejście, ponad którym znajduje się balkon. Obok pałacu rozciąga się park krajobrazowy (1,6 ha) ze starymi drzewami. Dąbrówka leży na Wale Zbąszynkowskim. Na zachód od wsi rozciąga on swą kulminację 94 m n.p. m., dawniej zwaną Górą Adelajdy. Jest ona od zachodu gwałtownie podcięta, a na stoku rośnie piękny las mieszany.
HISTORIA:
Miejscowość wzmiankowana w 1406 r. jako wieś szlachecka Dambrowca w dobrach zbąszyńskich, choć wg legendy miała ją założyć Dąbrówka, żona Mieszka I.. W XV w. osada była w posiadaniu rodziny Zbąskich.
Najprawdopodobniej w 1422 r. właścicielem wsi został Abraham ze Zbąszynia. W 1459 r. miejscowość była w rękach Stanisława Zbąskiego. W 1489 r. nastąpił podział dóbr zbąszyńskich między Abrahama, Marcina i Piotra Zbąskich; część tego ostatniego obejmowała również Dąbrówkę Wielkopolską. Z 1640 r. pochodzi wiadomość, iż Dąbrówka należy do Abrahama Ciświckiego, kasztelana śremskiego. W 2 połowie XIX w. znajdowała się w posiadaniu rodziny von Schwarzenau. To właśnie dla barona von Schwarzenau wzniesiono w latach 1856-59 pałac wg projektu znanego architekta Stulera. W 1884 r. właścicielką majątku rycerskiego (liczącego ok.1490 ha ziemi) była Cecilie verw. Grafin von Schwartzenau Dehnel.
Na terenie majątku czynna była cegielnia, mleczarnia i tuczarnia (specjalizowano się w hodowli bydła holenderskiego). W okresie tym miejscowość dzieliła się na wieś i dominium. W 1910 r. dominium Gross Dammer należało do Bernharda von Britzke; liczyło ono - łącznie z folwarkiem Samsonki - 1445 ha. W majątku działała gorzelnia parowa.
W latach 1815-1945 Dąbrówka Wielkopolska należała do powiatu międzyrzeckiego (Kreis Meseritz). Stacja pocztowa była na miejscu, stacja kolejowa w odległym o 8 km Zbąszyniu. Większość mieszkańców Dąbrówki była wyznania katolickiego. Od 1510 r. istniała parafia katolicka (parafia ewangelicka znajdowała się w pobliskiej Chlastawie). W ciągu wieków ludność Dąbrówki Wlkp. zasłynęła ze swej wierności kościołowi katolickiemu i polskości. W okresie międzywojennym działały tu: Związek Polaków w Niemczech oraz stowarzyszenia: robotników, Katolickiej
Młodzieży Męskiej i Żeńskiej, Chrześcijańskich Matek, Czerwonego Krzyża i Bractwo NSPJ. W latach 1929 - 39 we wsi działała polska szkoła (istnienie szkoły po raz pierwszy wzmiankowane było w 1640 r.). Według spisu z 7 maja 1939 r. w Dąbrówce mieszkało 1403 osób.
W 1939 r. hitlerowcy brutalnie rozprawili się z działaczami polskimi. Po wyzwoleniu już ok. 20 lutego 1945 r. autochotni samorzutnie utworzyli tu Starostwo Pogranicza, a 21 marca otworzyli polską szkołę. Na cmentarzu wznosi się pomnik poświęcony siedemdziesięciu pięciu mieszkańcom wsi, którzy wcieleni siłą do Wermachtu – zginęli, walcząc po stronie niemieckiej lub zostali zamęczeni w obozach koncentracyjnych. Do dziś działa tutaj zespół ludowy kontynuujący tradycję grania na koźle zbąszyńskim, a w szkole podstawowej znajdują się zbiory regionalne
Źródła:www.zbaszynek.pl, www.zbaszyn.pl,
J. Krajniak „Pojezierze Lubuskie – przewodnik”, www.informix.gower.pl
Zdjęcia Staszek Pietkiewicz
