15 kwietnia 1996 roku na powierzchni 2755 ha, wyjątkowo atrakcyjnej pod względem rzeźby terenu, bogatej hydrografii, flory oraz fauny, utworzono Gryżyński Park Krajobrazowy, w celu ochrony i zachowania walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych Rynny Gryżyny.

Pod względem powierzchni jest najmniejszym z siedmiu parków Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskiego. Północna i środkowa część parku położone są w południowej części Pojezierza Lubuskiego, a część południowa w Pradolinie Warszawsko-Berlińskiej, zwanej również Pradoliną Warciańsko-Odrzańską, w Dolinie Odry Środkowej.

Na terenie parku położone są dwie miejscowości Gryżyna i Grabin, lasy administrowane są przez Nadleśnictwo Bytnica oraz Nadleśnictwo Sulechów. Park położony jest na terenie czterech gmin: Bytnica, Krosno Odrzańskie, Czerwieńsk oraz Skąpe.
Bogactwo i różnorodność form powierzchniowych Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego jest wynikiem działalności lodowca, a zwłaszcza jego topniejących wód. Teren, na którym położony jest Gryżyński Park Krajobrazowy, cechuje wielkie bogactwo i różnorodność polodowcowej rzeźby, co mocno kontrastuje z równinnym obszarem sandru Ołoboku, otaczającym park od północy, wschodu i zachodu. Kształt Parku wyciągnięty jest w kierunku północ-południe, w pasie o szerokości 2-3 km i długości 12,5 km, od wsi Gryżyna do miejscowości Szklarka Radnicka, a jego wyraźną oś stanowi Gryżyńska Rynna, która jak nazwa wskazuje w formie rozczłonkowanej rynny rozciąga się do doliny Odry. Rynna zachodnia wypełniona jest korytem rzeki „Gryżyński Potok”, torfowiskami niskimi oraz pocięta wąwozami o stromych zboczach u podnóża, których biją liczne źródła zboczowe (między wsiami Gryżyna i Grabin doliczono się ich blisko 100!!!). Rynny krótsze, środkowa i wschodnia, zajęte są przez jezioro Kałek oraz stawy hodowlane, z których wody spływają przez staw zwany Długą Szyją do rynny zachodniej. Na południu znajduje się kilka polodowcowych jezior, największe z nich to jezioro Jelito, liczące 49,9 ha powierzchni i o głębokości sięgającej 36,6 m. Na wschód od tych rynien występują „wijące” się z północy na południe wzniesienia zwane ozami, jak również wytopiska bezodpływowe oraz ostańce sandrowe, z dominującym wzniesieniem Górą Graniczną. Tak, w krótkim opisie można przedstawić różnorodność akumulacji polodowcowej terenu, która mocno kontrastuje z otaczającymi Park równinami.
Największą powierzchnię Parku zajmują lasy 86,6%, wody powierzchniowe 6,6%, użytki zielone i nieużytki bagienne 2,6%, a grunty zabudowane 2,4%.

Pomniki Przyrody
Na terenie Parku aktualnie znajdują się cztery aleje dębów szypułkowych oraz jedno drzewo – dąb szypułkowy, chronione w postaci pomników przyrody. Aleje grupują się w okolicy oraz wsi Gryżyna, skupiają do 300 sztuk drzew, a swoją długowiecznością /wiek ok. 150-200 lat/ i okazałością /wysokości 20-25 m, obwody 180-400 cm/, stanowią niewątpliwie typową osobliwość Parku.
Użytki ekologiczne „Gryżyński Wąwóz” – obszar o powierzchni 3,66 ha. Przedmiotem ochrony jest najgłębszy i najpiękniejszy krajobrazowo wąwóz w GPK, który powstał w wyniku działalności wód płynących głównie w okresie po ustąpieniu lodowca, a przed pojawieniem się szaty roślinnej na tym terenie. Zachodnią i centralną część wąwozu porasta dorodny las bukowy z domieszką sosny i dębu. We wschodniej części, na torfach, rośnie olsza czarna. „Gryżyńskie Szuwary” – obszar o pow. 32,86 ha położony w rynnie polodowcowej w pobliżu źródeł Gryżyńskiego Potoku. Przeważają tu zabagnione łąki oraz luźne zakrzaczenia olchowe i wierzbowe. Podmokły i niedostępny teren stanowi ostoję zwierzyny, a przede wszystkim: bobra, wydry, żurawia. „Bagno Żurawinowe” – obszar o pow. 2,81 ha. Torfowisko przejściowe z cennymi gatunkami roślin m.in. rosiczką okrągłolistną i pośrednią oraz żurawiną błotną, modrzewnicą zwyczajną, bagnicą torfową, przygiełką białą. Ponadto w Parku prowadzona jest strefa ochronna gniazd bielika.

Świat zwierząt i roślin
Do cennych wartości Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego, obok walorów krajobrazowych, należy przyroda ożywiona i nieożywiona. Nie została ona jeszcze przekształcona i zniszczona przez człowieka, na co wpływ miała niska gęstość zaludnienia, brak przemysłu oraz wysoki stopień zalesienia. Do zróżnicowania szaty roślinnej Parku przyczyniła się wielka różnorodność zespołów roślinnych, spośród których duże znaczenie mają zespoły związane z wodami, brzegami zbiorników wodnych, bagnami oraz różnego rodzaju torfowiskami. Prześledzić można na tym terenie wszystkie stadia zarastania i wypłycania jezior.
Ponad 86 % powierzchni Parku zajmują lasy, wśród których dominują bory sosnowe, a mniej liczne lasy liściaste ograniczają się zwykle do terenów bardziej wilgotnych. Tu i ówdzie natkniemy się jeszcze na wiekowe ostańce sosen, dębów i buków. W leśnym runie odnajdziemy wiele roślin charakterystycznych dla siedlisk w jakich występują. W borach sosnowych zwraca uwagę stosunkowo duża ilość stanowisk widłaków goździstych i nieco rzadszych jałowcowatych, a także najrzadszych widłaków spłaszczonych. W siedlisku tym spotkamy także niezmiernie rzadkiego przedstawiciela rodziny gruszyczkowatych – pomocnika baldaszkowatego. Przydrożne skarpy upodobała sobie tutaj paprotka zwyczajna, natomiast inna paproć – okazały pióropusznik strusi – porasta zacienione brzegi Gryżynki w jej górnym biegu. W maju kwitną drobne kępki goździków sinych o niezwykle intensywnym zapachu. Wybrały one sobie miejsce na obsypującym się stoku o bardzo ubogim runie. W miejscach suchych i bardziej nasłonecznionych spotykamy goździka kartuzka. Biało kwitnące przebiśniegi i zawilce, fioletowe przylaszczki i niebieskie cebulice ożywiają w marcu bezlistny jeszcze las liściasty. Następnie przychodzi czas na konwalie i marzanki. Łuskiewnika różowego o szyszkowatych kwiatostanach spotkamy w północnej części parku, w rynnie zachodniej i wschodniej. Nie można pominąć też kwitnącej w czerwcu naparstnicy purpurowej, której łany spotkamy w widnych lasach i na pastwiskach w północnej części parku. Na wilgotnych łąkach w okolicach Grabina rośnie przepiękny i dość rzadki storczyk kukawka w towarzystwie innych storczyków – plamistego, szerokolistnego i krwistego. Z rodziny storczykowatych odnajdziemy w parku także kruszczyki – błotne, szerokolistne i /bardzo rzadkie/ rdzawoczerwone. Torfowiska na których zachowały się niezwykle ciekawe i bogate zbiorowiska roślinności są częstym elementem krajobrazu Parku. W bezodpływowych nieckach i zagłębieniach terenu rozwijają się torfowiska wysokie. Rosną tu owadożerne rosiczki (okrągłolistna i pośrednia) a z innych charakterystycznych dla torfowisk wysokich roślin należy wymienić modrzewnicę zwyczajną, żurawinę błotną, przygiełkę białą czy ściśle chronioną turzycę bagienną. Tojeść pospolita, przytulie błotne i bagienne, bobrek trójlistkowy to rośliny rosnące na torfowisku niskim, bardziej od wysokiego zasobnym w składniki pokarmowe. Torfowiska niskie w rynnie zajmują powierzchnię 305,7 ha. Gromadzą blisko dwa razy więcej wody niż jezioro Jelito, którego pojemność wynosi 4,9 mln.m3 wody. Na płytkich stawach królują pałki, osoka aleosowata oraz przepiękna czermień błotna a największą ozdobą wód są skupienia grzybieni białych i grążeli żółtych tworzących tzw. zbiorowiska lilii wodnych. Wśród roślinności zanurzonej obok pospolitego rogatka spotykamy wywłócznika, rdestnicę przeszytą oraz dość rzadką jezierzę morską a w wodach jeziora Kałek odnajdziemy „mięsożernego” pływacza pospolitego. Lasy obfitują w różne gatunki grzybów jadalnych jak np. borowik szlachetny, koźlarz czerwony, pieprznik jadalny, podgrzybek oraz wiele innych. Latem i jesienią można je zbierać w borach sosnowych z niewielkim udziałem drzew liściastych. Urozmaicona rzeźba terenu, różnorodność siedlisk, to środowisko życia wielu gatunków zwierząt. W czerwcu i lipcu odbywa się rójka jelonków rogaczy – największych krajowych chrząszczy, których środowiskiem są stare próchniejące dęby. W tym czasie owady te można zauważyć siedzące na pniach dębów. Z motyli należy wymienić korowódkę sosnówkę oraz największą naszą rusałkę – żałobnika. Wody a więc jeziora, stawy oraz wartka Gryżynka obfitują w różne gatunki ryb. Oprócz pospolitych gatunków jak płocie, leszcze, liny, okonie, węgorze, czy karpie żyją tu gatunki bardziej wymagające pod względem czystości wód jak sieje i sielawy. Gryżynka w swoim górnym biegu jest miejscem stałego występowania rodzimej populacji pstrąga potokowego. Ze środowiskiem, wodno – błotnym związane są także płazy reprezentowane tu przez takie gatunki jak żaby trawne i moczarowe, żaby zielone, ropuchy szare, traszki zwyczajne a także gady – zaskrońce zwyczajne, coraz rzadsze żmije zygzakowate oraz ginący gatunek z czerwonej księgi – żółw błotny. W miejscach suchszych natomiast występuje bardzo nieliczny, ginący wąż - gniewosz plamisty. Na terenie parku stwierdzono gniazdowanie 110 gatunków ptaków. Wiele z nich to rybożercy, których przyciąga tu obfitość ryb. Wymienić można choćby zimorodki, perkozy dwuczube, czaple, kormorany a nawet orły: bieliki i rybołowy. Z ptaków lęgowych spotykanych w parku trzeba wymienić drapieżniki - kanie rude, myszołowy, gołębiarze, błotniaki stawowe i kobuzy. Z innych rzadszych gatunków stwierdzono tu pliszki górskie, bociany czarne, żurawie, siniaki, lelki, dudki, dzięcioły czarne, zielone i średnie, muchołówki małe i srokosze. Nie mniej ciekawie przedstawia się lista ptaków goszczących tu tylko podczas wędrówek. Z 30 gatunków nielęgowych warto wymienić łabędzie krzykliwe, perkozy rdzawoszyje, świstuny, rożeńce, płaskonosy, błotniaki zbożowe, jemiołuszki, pluszcze, wąsatki... Z nieco słabiej zbadanej grupy- ssaków na pierwszym miejscu trzeba wymienić bobra, który po blisko 6 wiekach nieobecności w 1986 roku, został wsiedlony do Gryżynki. W pobliżu stanowisk bobra napotkać można ślady innego ziemnowodnego ssaka – wydry. Świat ssaków lądowych reprezentowany jest przez zwierzynę łowną: jelenie, dziki, sarny; drapieżniki: lisy, jenoty, tchórze, kuny, borsuki, norki amerykańskie. 

Źródło: www.skape.pl
Zdj.Galeria państwo Wasilewscy