Rzeka Pliszka
Podobnie jak Ilanka jest prawobrzeżnym dopływem Odry wpadającym do niej w pobliżu wsi Urad. Całkowita długość cieku wynosi 65,7 km i w całości przepływa przez teren województwa lubuskiego. Pliszka bierze początek z położonego na wysokości 101,3 m npm. Jeziora Malcz Pólnocny. Warto podkreślić ten fakt, gdyż rozpowszechnił się mylny pogląd, że wypływa z Jeziora Łagowskiego, co dotyczy jej lewobrzeżnego dopływu – Łagowy. Różnica poziomów od źródła do jej ujścia wynosi ok. 78 m co powoduje, że rzeka na większości odcinków charakteryzuje się wartkim nurtem.

Znajdując się w zalesionej polodowcowej rynnie, Pliszka przepływa przez dwa niewielkie, malowniczo położone jeziora: Linie i Bobrze. Po minięciu wsi Poźrzadło wpada do niej wspomniany uprzednio dopływ, po czym pokonuje niewielki kompleks łąk. Do tego miejsca Pliszka ma charakter rowu melioracyjnego, niebawem jednak wpływa w zwarte kompleksy leśne Puszczy Rzepińskiej, a koryto odzyskuje stopniowo naturalne cechy. Coraz częściej na tym odcinku występują

Przy ruinach młyna zamęt fot. Wojciech Zieleniewski

głębsze podmycia, rzeka silnie meandruje i zasilana jest czystymi i chłodnymi źródłami bijącymi ze zboczy doliny. W tych okolicach zaczyna pojawiać się atrakcyjny pod względem wędkarskim gatunek – pstrąg potokowy. Umowną, górną granicą jego występowania jest most kolejowy linii Zielona Góra – Rzepin. Stąd do mostu drogowego w miejscowości Pliszka rzeka jest uznana za krainę ryb łososiowatych. Po pokonaniu ruin młyna Zamęt, Pliszka rozpoczyna jeden z najpiękniejszych, przełomowych odcinków swojego biegu. Spada tu ona szybkim nurtem w głęboki, stromy jar, „szorując” po kamienistym dnie. Pogłowie pstrąga jest tu liczne, choć trudno o rybę wymiarową. Na odcinku tym znajdują się tarliska tego gatunku i dużą część populacji stanowi spływająca stąd „młodzież”. Niestety pstrągi dziesiątkowane są przez miejscowych kłusowników. Tutaj napotkać też można minoga strumieniowego.

Dalej Pliszka przyjmuje kolejny dopływ – Konotop, wypływający z pobliskiego Jeziora Dziarg. Poniżej Kosobudek rzeka nieco zwalnia, dno staje się piaszczyste, szerokość rzeki zwiększa się do 3 – 4 m. Płynie ona teraz nieco podmokłej dolinie, przyjmując czystą i zimną wodę z licznych w tych okolicach źródeł. W bezpośrednim jej sąsiedztwie rosną piękne, stare i często pomnikowe drzewa liściaste, zarośla leszczynowe oraz lasy sosnowe. Tutaj pstrąg jest nieco mniej liczny, ale dużo łatwiej o osobniki wymiarowe. Rzeka wkrótce dociera do spiętrzenia w Kijewie, gdzie znajduje się stacja pomp, za pomocą której przerzuca się część wód rzeki do położonego na południu, zespołu stawów rybnych. Poniżej kolejnych ruin młyna rzeka ponownie nabiera wigoru płynąc kamienistym dnie. Pstrąg znów jest tu pospolity, towarzyszy mu dodatkowo okoń, płoć i kleń. Niebawem Pliszka wpływa w bagnistą łąkowo – leśną dolinę, a jej koryto częściowo porasta roślinność wodna. Pod licznie zwalonymi do wody drzewami wędkarze mogą spodziewać się dużych pstrągów i kleni. Przy moście drogowym w Pliszce i przy ruinach następnego młyna występuje sporo młodych

Poniżej Kosobudek fot. Wojciech Zieleniewski

osobników pstrąga potokowego oraz tęczowego, gdyż w pobliżu znajduje się niewielka hodowla tej ryby. Bardzo liczny jest tu kleń. Poniżej fermy rzeka wyraźnie zwalnia, staje się głębsza, ma muliste dno. I tak będzie do wpływu do Jeziora Ratno. Wędkarze mogą tu liczyć na pięknego okonia, dość licznego szczupaka, „tęczaka” o wadze 2 kg, a przede wszystkim na płoć, która w okresie wiosennym występuje masowo w okolicach wpływu i wypływu z jeziora. Tutaj też znajduje się oznakowany parking śródleśny dla wędkarzy. Pliszka wkrótce przepływa przez duże, płytkie Jezioro Wielicko, by w połowie drogi do Sądowa wpłynąć w kolejny, piękny przełomowy fragment. Silny nurt, wystające głazy, strome ściany jaru upodabniają rzekę do podgórskiej strugi. Niestety odczuwalny jest tu jeszcze wpływ ciepłych wód Jeziora Wielicko i pstrąg potokowy występuje sporadycznie. Należy sadzić, że coraz częściej będzie tu łowiony mniej wybredny pod względem środowiskowym pstrąg tęczowy. Na omawianym fragmencie Pliszki istnieje także jedyne w regionie stanowisko niewielkiej ryby karpiowatej – piekielnicy. Urody temu odcinkowi dodaje przepiękny starodrzew liściasty, głównie dębowy, porastający zbocza doliny.

Poniżej Sądowa, w Koziczynie, w 1998 r. uruchomiono zbudowaną kilka lat wcześniej drugą, znacznie większą niż w miejscowości Pliszka hodowlę pstrąga tęczowego, który z pewnością znajduje się również w rzece. Zdecydowanie jednak dominują tu płoć, okoń, miętus, kleń i szczupak, który najliczniej występuje przy ujściu Pliszki do Odry.
Obecnie wody rzeki zamieszkuj 18 gatunków ryb, co na strugę tej wielkości jest liczbą znaczącą, świadczącą o jej zróżnicowaniu biologicznym.

Pliszka idealna na spływ kajakowy!

Pliszka jest dziką, a zarazem przyjazną i spławną rzeką, płynącą z dala od cywilizacji. Cieszy się ona dużym zainteresowaniem wśród osób żądnych wrażeń, jakich mogą dostarczać spływy kajakowe. Liczne zakręty, a na prostych odcinkach powalone drzewa, zmuszają nas do intensywnego wiosłowania. Na trasie znajduje się też kilka progów rzecznych - pozostałości po młynach (Łapinóg, Kokoszka, Bełcze), co tym bardziej urozmaica wiosłowanie.

Wszystkie miejscowości nad rzeką, tj.: Kosobudki Drzewce, Pliszka, Gądków Wielki, Sądów, Koziczyn, Urad - to tylko osady, bez dostępu do sklepów, jedynie wieś Sądów, położona nad samą rzeką, jest miejscem gdzie można dokonać drobnych zakupów.

Planując spływ kilkudniowy proponujemy start z Drzewc, wcześniejszy odcinek z Kosobudek może być uciążliwy ze względu na niski stan wody, natomiast spływ jedniodniowy najlepiej zacząć w Sądowie. Bezpiecznymi miejscami do rozbicia namiotu jest pole namiotowe nad jeziorem Wielicko lub polana na III młynie „Łapinóg” na ujściu z jeziora. Kolejne pole namiotowe mamy w Sądowie, możemy też wykorzystać polanę w Koziczynie. Są to bezpieczne miejsca do biwakowania i rozpalenia ogniska. W ww. miejscowościach/osadach nie ma gospodarstw agroturystycznych.

Orientacyjne czasy spływów na poszczególnych odcinkach:

Kosobudki – Drzewce 5 km/3h

Drzewce – Pliszka 10,5 km/6h

Pliszka – Gądków Wielki 6 km/2,5h

G.W – Sądów 15,2 km/8h

Sądów – Koziczyn 5,8 km/3h

Koziczyn – Urad Bar 5,6 km/3h

Urad Bar – rz.Odra 2,6 km/40 min

Dolina Pliszki to w skali ziemi lubuskiej unikatowy i bardzo cenny przyrodniczo obszar. Krajobrazy z licznymi źródłami, torfowiskami, podtopionymi łąkami, lasami bagiennymi, rzadkimi gatunkami flory i fauny zostały objęte programem ochronnym Natura 2000.

Źródło informacji: "Wody środkowego nadodrza" B.Najbar, E. Szuszkiewicz, W. Zieleniewski, Zielona Góra 1998.

Tekst dotyczący spływów rzeką Pliszką nadesłał Marek Konatkowski.