Mapa osady z przełomu XIX i XX w., http://pl.wikipedia.org/wiki/Topor%C3%B3w_(wojew%C3%B3dztwo_lubuskie)

Toporów (Toporów Wielkopolski, niem. Topper) – wieś sołecka położona w gminie Łagów,
w powiecie świebodzińskim, w województwie lubuskim.

 
W latach 1945-1954 siedziba gminy Toporów.
 
W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie zielonogórskim.
 

Położenie geograficzne
 
Toporów jest jedną z miejscowości ziemi lubuskiej na Pojezierzu Lubuskim. Leży na zachodnim krańcu Puszczy Rzepińskiej pomiędzy Łagowskim Parkiem Krajobrazowym na północy, a Gryżyńskim Parkiem Krajobrazowym na południu. Miejscowość leży 8,0 km na południe od Łagowa oraz 24,0 km na zachód od Świebodzina.

Dojazd samochodem do Toporowa:
 
– można dojechać drogą E30 (A2), skręcając na południe na skrzyżowaniu
w miejscowości Poźrzadło.
 
Pociągiem do Toporowa:
 
– miejscowość znajduje się przy linii kolejowej nr 3: Warszawa Zachodnia – Poznań Główny – Zbąszynek (stacja kolejowa) – Toporów (stacja kolejowa) – Rzepin (stacja kolejowa) – Słubice (przystanek kolejowy) – Berlin Hauptbahnhof
 
– Toporów jest końcową stacją węzłową na nieczynnej linii kolejowej nr 375:
 
Toporów (stacja kolejowa) – Międzyrzecz (stacja kolejowa).

 
Okoliczne jeziora i stawy

Stawy rybne w Kłodnicy i Troszkach (2,5 km).
Jezioro Kosobudzkie (Małe) – Kosobudz (4 km)
Jezioro Dziarg (Duże) – Kosobudz (5 km)
Jezioro Łagowskie – Łagów (5 km)
Jezioro Bobrze – Poźrzadło (5,5 km)
Jezioro Złoty Potok – Przełazy (7 km)
Jezioro Trześniowskie (Ciecz) – Łagów (8 km)
Jezioro Niesłysz – Przełazy (8 km)
Jezioro Linie – Jemiołów (10 km)
Jezioro Malcz – Raków (12 km)
 
Demografia

Według niemieckich źródeł przed II wojną światową, kiedy Toporów leżał na terenie Niemiec, liczba mieszkańców wynosiła odpowiednio:

539 osób 1 grudnia 1910 r.
919 osób w roku 1933.
956 osób w roku 1939.
 

Historia

Toporów to miejscowość otoczona szachownicą lasów i pól. Znajdując się niegdyś
w głębi Puszczy Rzepińskiej, odgrywał znaczącą rolę w tej okolicy.
 
Za czasów "niemieckich" Topper był starą osadą Ziemi Lubuskiej, znajdującą się na głównym szlaku handlowym, łączącym kraje zachodnie z krajami wschodu.
 
Średniowiecze 
Pierwsze dane w zapisach kronikarskich o Toporowie pochodzą z roku 1350,
w którym to zamek łagowski wraz z okolicą przeszedł w posiadanie zakonu joannitów. Następna wzmianka dotycząca Toporowa podaje, że w 1467 roku został zbudowany drewniany kościół.
 
Historia nowożytna 
W latach 1660-1668 właścicielem Toporowa był komtur łagowski zakonu joannitów – wolny pan Johan Franc Löben. W późniejszym okresie panami Toporowa byli Cobeltinowie. Przez pewien okres miejscowość ta była też własnością rodu Rissmanów, a od roku 1874 przeszła we władanie hrabiego rodu Manteuffel.
 
Wg źródeł historycznych już w drugiej połowie XVIII wieku zaznaczył się wyraźny rozwój miejscowości: znalazło tu zatrudnienie wielu rzemieślników m.in.: szewcy, ślusarze, kowale, tokarze etc.

Znaczący rozwój nastąpił w latach 1870-1880, kiedy to przez Toporów przeprowadzono linię kolejową: powstały nowe domy, wzrosła liczba zatrudnionych, poszerzyło się rzemiosło i sieć handlowa. W tym też okresie wybudowano murowany kościół (istniejący do dziś). Murowana kaplica obok, pochodzi z okresu wcześniejszego – jest to grobowiec rodziny Rissmanów, w którego podziemiach pochowano właścicieli Pałacu w Toporowie.
 
Przed II wojną światową znajdowało się tu wiele zakładów rzemieślniczych i sklepów, np.: w zakładzie betoniarskim wyrabiano dachówki, cegły, słupy betonowe, pustaki. Był też zakład bednarski, kilka warsztatów szewskich, warsztat stolarski, malarski oraz 2 kuźnie. Wśród sklepów różnej branży były 4 spożywcze, 2 mięsne, rzeźnia, 2 piekarnie, punkt skupu płodów leśnych. Wspaniale prosperowały też: gorzelnia, hotel, gospoda, zakład przemysłowy przy majątku oraz browar prowadzony przez Roberta Knispela (Markische Wirtebrauerei – Robert Knispel). Dawniej znajdowała się tu także huta szkła. Otaczające pola stanowiły bogate zaplecze dla ogrodnictwa.
 

Po 1945 r. 
Po zakończeniu działań wojennych w Pałacu stacjonowali żołnierze radzieccy. Panował tu wówczas duch zemsty, anarchii i przemocy. Przygasły wszelkie walory
i upadła świetność pałacu. Posmutniało otoczenie, zubożały wnętrza, a bogaty wystrój został rozgrabiony, zdewastowany lub całkowicie zniszczony.
 
W wyniku ofensywnych działań wojennych Toporów, wraz z okolicami, został zajęty 1 stycznia 1945 roku przez wojska frontu białoruskiego, pod dowództwem marszałka Żukowa. Na mocy rozkazu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego z czerwca 1945 roku, Toporów i jego okolice zostały zajęte przez osadnictwo Wojska Polskiego. Techniczną stroną akcji zajmował się "Państwowy Urząd Repatriacyjny" (PUR). Placówka PUR-u udzielała dla przybywających osadników wszelkich informacji
o warunkach osiedlania się oraz przydzielała środki transportu do nowego miejsca zamieszkania. Gdy zachodziła taka potrzeba, przydzielano też czasowe kwatery
w Pałacu.
 
Zabytki 

Kościół pw. Matki Bożej Różańcowej 
 
 
Kościół pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków architektury. Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1467 r. Wzniesiony w XIX w. na miejscu dawnego drewnianego kościoła. Do roku 1945 kościół wyznania protestanckiego, zbudowany w stylu neogotyckim. Poświęcony 22 września 1945 r. przez ks. dziekana Piotra Janika.
 

Pałac Myśliwski 
 
 

Na zdj. Pałac Myśliwski, http://pl.wikipedia.org/wiki/Topor%C3%B3w_(wojew%C3%B3dztwo_lubuskie)

Środkowa część pałacu została wykonana w stylu renesansowym, zaś południowe skrzydło w stylu gotyckim. Zakończenie od strony północnej zdobi potężna wieża niosąca znamiona potężnych zamków obronnych. O rodowodzie wieży mówi dokument znaleziony
u szczytów jej wnętrza w roku 1992 (podczas prac dekarsko – renowacyjnych) – fragment zapisu: "Wieża pałacowa została zbudowana w roku 1884 przez ekscelencję feldmarszałka wolnego pana Edwina Manteuffla i nadburmistrza w Alzacji-Lotaryngii. (...) Kopułki
i chorągiewki zostały zamontowane
w dniu 12 listopada 1884 r."
 

Pomniki przyrody 
 
W krótkim zarysie dziejów Toporowa na uwagę zasługują też 2 dęby przykościelne. Źródła historyczne podają, że jeden z tych dębów to Dąb Piotrowy. Nazwa ta łączy się z pamiętnym wydarzeniem, kiedy to car rosyjski Piotr I Wielki (1672-1725), podczas podróży do Holandii jadł pod tym dębem śniadanie. Jest to możliwe, ponieważ jego konary wnoszą się ku niebu już ponad 700 lat. Oba dęby szypułkowe są pomnikami przyrody. Większy z nich – Dąb Piotrowy ma w obwodzie 870 cm
i mierzy ok. 20,0 m wysokości.
 
Mauzoleum
 
W zachodniej części miejscowości, kilkaset metrów za cmentarzem w lesie, znajdują się ruiny grobowca jednego z pierwszych właścicieli Toporowa. Miejsce to zostało wybrane nieprzypadkowo, za względu na wspaniały krajobraz. Umiejscowione na wzgórzu, z którego widać było na kilka kilometrów malowniczą panoramę lasów, pól
i łąk należących do Toporowa. Okrągłe mauzoleum zbudowane było z cegieł, wewnątrz, w podłodze pod szklanym przykryciem, znajdowała się trumna. W pobliżu były też dwa inne groby. Alejka prowadząca do tego miejsca, cała obsadzona została świerkami, a wzdłuż drogi postawione były ławeczki.
 
Obecnie krypta jest całkowicie zdewastowana, a cały teren porasta kilkudziesięcioletni las.

 

W miejscowości znajdują się takie instytucje, jak: Dom Pomocy Społecznej, Ochotnicza Straż Poażarna, Klub Sportowy Błękitni Toporów oraz Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka.

 

Źródło informacji: http://pl.wikipedia.org/wiki/Topor%C3%B3w_(wojew%C3%B3dztwo_lubuskie)